Stadsontwikkeling en wonen

Beleidsverantwoording per activiteit

1. Algemeen
Onder stadsvernieuwing horen verschillende taken. Zo faciliteert de gemeente particuliere initiatieven voor het realiseren van woningen, bedrijven en kantoren. Ook vallen ruimtelijke ingrepen die niet gericht zijn op de uitgifte van de bouwrijpe grond, zoals werkzaamheden voor ingrepen in de publieke ruimte en het faciliteren en begeleiden van woningprojecten, onder de noemer stadsvernieuwing.

Bouwgrondexploitaties richten zich op de uitgifte van gronden die de gemeente bouwrijp heeft gemaakt. In totaal heeft de gemeente ongeveer 46 binnen deze categorie. Het gaat om gemeentelijke grondexploitaties en grondexploitaties die in samenwerking met andere partijen worden gevoerd (verbonden partijen).

Kijkend naar de risico’s die binnen de portefeuille worden voorzien, is de prognose dat de reserve Grondbedrijf tot 2025 van voldoende omvang is om risico’s en afbouwende structurele afdracht te kunnen opvangen. Het minimaal benodigd weerstandsvermogen is bepaald op € 29,1 mln. in 2025. Deze reserve zal naar verwachting op € 33,8 mln. uitkomen in 2025.

2. Stadsvernieuwing en bouwgrondexploitaties inclusief De Kust Gezond

De Kust Gezond
Norfolk
Het voormalige Norfolkterrein is een omvangrijke gebiedsontwikkeling. Het bestaat uit circa 700 woningen en circa 10.000 m2 bedrijvigheid, horeca en commerciële ruimte. De ontwikkeling is ongeveer halverwege. In 2020 is gebouwd aan de projecten ZuidHaven en Zeezicht, deze worden in 2021 opgeleverd. Daarnaast is de Houtrustweg tussen Pluvierstraat en Boeistraat opgehoogd en heringericht. In 2020 is de aanbestedingsprocedure voor de vernieuwing van de kadewand in de 3e haven doorlopen. Deze zal in 2021 worden vernieuwd.

Noordelijk Havenhoofd
In 2020 is gebouwd aan het Inntel hotel. Het hotel is op 1 maart 2021 geopend onder de voorwaarde van overeenkomst met VolkerWessels Vastgoed over tijdelijke parkeerplekken en een windscherm langs de kade van het havenhoofd. Verder is in 2020 gestart met de eerste fase van de bedrijfshallen van de vispartijen, deze zijn in het voorjaar 2021 opgeleverd. In 2020 heeft VolkerWessels Vastgoed omgevingsvergunningen aangevraagd voor de bouw van de parkeergarage, vermoedelijk wordt de vergunning in het tweede kwartaal van 2021 verleend. De omgevingsvergunning voor het onderkomen van de KNRM en horeca ten behoeve van Simonis is begin 2021 onherroepelijk geworden en zal gebouw in 2022 opgeleverd worden.

United Fish Actions (UFA)
Hoewel UFA oorspronkelijk de GOO ondertekend heeft, is zij uiteindelijk toch niet tot de GOO toegetreden. UFA wordt door de gemeente in staat gesteld tot een zelfstandige ontwikkeling. Om deze ontwikkeling te kunnen realiseren heeft UFA een sluitende businesscase nodig voor de financiering. Onderdeel hiervan is de toegezegde bijdrage van € 7,3 miljoen van de gemeente. In 2020 zijn gesprekken gevoerd met de UFA om tot een ontwikkelovereenkomst te komen. Dit heeft nog niet geleid tot overeenstemming. Het is de inzet van de gemeente om dit in 2021 vast te stellen.

Middenboulevard
In 2020 zijn de mogelijkheden verkend voor het omgaan met de problematiek van het kelderdek van Vitalizee. Er wordt onderzocht of een verbreding van de Middenboulevard ter plaatse van Vitalizee een oplossing kan bieden. Eind 2020 hebben we de lopende aanbesteding moeten intrekken vanwege onduidelijkheid over het richtbedrag tussen de verschillende inschrijvers. Om te zien of alsnog eind 2021 met een deel van de werkzaamheden kan begonnen worden, is een nieuwe aanbesteding in voorbereiding.

Noordboulevard
In 2020 is het permanente paviljoen (particulier initiatief) opgeleverd en is Soulsistah gevonden als exploitant en trekker voor Scheveningen. Verder is in het voorjaar het schelpenasfalt aangebracht en is in het najaar gestart met de bouw van kiosken. De Noordboulevard is begin 2021 definitief afgerond.

Vitalizee
Begin 2020 hebben betrokken partijen gezamenlijk onderzoek gedaan naar de techniek van de huidige constructie van het kelderdek en de mogelijke herstelmaatregelen. Dit heeft veel tijd en inzet gevergd van alle partijen. Het technische gedeelte van het proces is eind 2020 afgerond. Dit vormt de opmaat voor de uiteindelijke oplossing voor het niet voldoen aan de norm van het kelderdek, waarvoor de ontwikkelaar verantwoordelijk is en door ons voor in gebreke is gesteld. Het Legoland Discovery Centre, gevestigd in het Vitalizee gebouw, heeft vanwege corona haar deuren niet kunnen openen in 2020. Verwachting is dat Legoland voorjaar 2021 haar deuren opent.

Palacepromenade
Het opstellen van de concept Nota van Uitgangspunten voor de herontwikkeling van de Palace Promenade is gevorderd. Er is nog geen sprake van de realisatie van een ontwikkelplan dat hier binnen past. Verwacht wordt dat in de loop van 2021 wel het geval is.

De Pier
Een groot deel van de onderzoeken naar de toekomst van de Pier is inmiddels opgeleverd. Nog niet alle onderzoeken zijn afgerond. Dit geldt onder meer voor het onderzoek naar de bouwtechnische staat van de Pier en het stakeholdersonderzoek. Met de uitkomst van het (aanvullende) onderzoek naar de bouwtechnische staat kan mogelijk beter worden ingeschat wanneer de huidige Pier eindig is. Als alle onderzoeken zijn afgerond zal de raad geïnformeerd worden over de resultaten van de onderzoeken naar de toekomst van de Pier.

Vuurtorenweg 35-37
Op de locatie van het Rijksgebouw aan de Vuurtorenweg is in 2020 door Kondor Wessels de voorbereiding ter hand genomen voor de sloop van het huidige gebouw. Op de locatie moet het appartementencomplex LUMEN worden gerealiseerd. Het plan omvat 69 appartementen en een ondergrondse parkeerkelder.

Dr. Lelykade bedrijvengebouw
In de Tweede haven van Scheveningen komt aan de Dr. Lelykade een bedrijfsgebouw voor maritieme bedrijvigheid in combinatie met een hotel. Ontwikkelaar Vastint Hospitality BV realiseert hier het plan Scheveningse Kaai. Langs de Zeesluisweg komt op het dak van de bedrijfsruimtes een parkeerdek. Omdat in 2020 beroep is ingesteld tegen de omgevingsvergunning is vertraging in de start bouw ontstaan. Er is gestart met overleg met stakeholders, waaronder de Belangenvereniging Schevenings Havengebied, over de inrichting van de openbare ruimte rondom het nieuwe gebouw.

Kijkduin Bad, Atlantic Hotel (A2)
De ontwikkelaar heeft in 2020 de eerste vergunning aangevraagd voor de vernieuwing en uitbreiding van het hotel.  

Kijkduin Bad, Nieuw Kijkduin (A1)
De eerste woningen zijn eind mei 2020 opgeleverd en de eerste winkels zijn in de zomer van 2020 geopend. Als gemeente hebben we het omliggende gebied tijdelijk woonrijp gemaakt. Tevens is een deel van de parkeergarage in gebruik genomen middels een tijdelijke inrit naar de parkeergarage.

Scheveningen

AMF Locatie-ontwikkeling
In de eerste helft van 2020 zijn de gemeente en het Rijksvastgoedbedrijf in gesprek geweest over een mogelijke planontwikkeling op de Frederikkazerne. De gemeente faciliteert het RVB met een beoordeling of en onder welke voorwaarden de gewenste ontwikkeling mogelijk gemaakt kan worden. Aan deze werkzaamheden zijn kosten verbonden welke voor rekening komen van het Rijksvastgoedbedrijf. Na de zomer is gestart met de verkenning van de locatie.

Plesmanweg
In 2020 traden ontwikkelaar Impact en de Plesmancommissie meermaals met elkaar in overleg. Met als resultaat dat partijen na de zomer een kaderbrief ondertekenden waarbinnen de nieuwbouw op de locatie ontwikkeld gaat worden. Impact is sindsdien bezig met het vertalen van deze kaders naar een aangepast definitief nieuwbouwontwerp. De vergunning voor transformatie van het monumentale KLM-gebouw is onherroepelijk geworden. De start transformatie van het monument verschuift naar maart 2021.

Verhulstplein/Stadhoudersplantsoen
Twee van de drie appartementencomplexen ‘De Stadhouders’ - Frederik Hendrik en Maurits – zijn halverwege 2020 opgeleverd. Hiermee zijn 187 appartementen gerealiseerd, waarvan 130 huur- en 57 koopappartementen. Het laatste appartementencomplex – Casimir – is in vergevorderde aanbouw en wordt volledig gasloos eerste kwartaal 2021 opgeleverd. De inrichting van de openbare ruimte volgt stapsgewijs op de ontwikkelingen.

Loosduinen

Schapenatjesduin (B2)
Het project bevindt zich in de afrondingsfase. Eind 2020 is het woonrijp maken gestart. In 2021 wordt gestart met de sociale woningbouw van Arcade Wonen.

Waldeck (B1)
Waldeck (B1) is een deelproject van de totale GREX Kijkduin. Synchroon heeft in 2020 haar bouwwerkzaamheden afgerond. Hiermee is dit deelproject afgerond.

Wijndaelerstrip (C1)
In 2020 zijn de woningen opgeleverd, met enige vertraging door het faillissement van de aannemer.
 
Wijndaelerweg (C2)
Het perceel ligt naast een benzinestation met een lpg-punt, waardoor er veiligheidseisen voor het gebied gelden. De exacte programmering van het gebied is hiervan afhankelijk. In 2020 zijn verschillende scenario’s onderzocht. Uitwerking en besluitvorming is in 2021 voorzien.

Kijkduin – Binnen Landschappelijk Raamwerk
Als verbinding tussen de verschillende ontwikkelingen in Kijkduin Binnen heeft de gemeente de Schapenatjesduin en de Wijndaelerduin opnieuw ingericht. De werkzaamheden zijn in de eerste helft van 2020 afgerond.

Monsterseweg– Madestein (voormalige ADS-velden)
Op 2 voormalige voetbalvelden op het sportcomplex Madestein aan de Monsterseweg worden 50 woningen ontwikkeld. In 2020 is gewerkt aan het bestemmingsplan, aan de nadere uitwerking van het bouwplan en aan de financiële haalbaarheid, in samenwerking met de OCWV (Ontwikkelcombinatie Wateringse Veld). Gronduitgifte en vaststelling van het bestemmingsplan staan medio 2021 op de rol.

Mozartlaan: ontwikkeling voormalige Wings-locatie
In 2018 heeft het college op verzoek van de gemeenteraad besloten om op het Wings-complex definitief geen woningen toe te voegen (RIS298685). Aanvullend is besloten om de locatie, in samenspraak met bewoners, te transformeren naar een wijkpark. Het voormalige clubgebouw blijft behouden voor maatschappelijke activiteiten. In 2020 is het wijkpark aangelegd en is in samenspraak met het stadsdeel het clubgebouw ondergebracht bij DPZ. Via een participatietraject zal het stadsdeel de maatschappelijke bestemming van het clubgebouw invullen.

Ontmoetingskerk en Loos
Op de plek van de huidige Ontmoetingskerk is een bouwplan ‘Loos’ in voorbereiding. Het gaat om 78 merendeels middeldure huurwoningen. In 2020 is de wabo vergunning aangevraagd. Het project heeft vertraging opgelopen omdat er nog discussie was over het afgeven van de verklaring van geen bedenkingen. Ook speelde het stikstofproblematiek een rol bij de vertraging van de bouw.

Segbroek

Energiekwartier
In dit gebied vindt een transformatie plaats van het voormalig gemeentelijk industrieterrein naar een centrum stedelijk creatief woon- en werkmilieu. Voor deze gebiedsontwikkeling is een samenwerkingsovereenkomst met Staedion en Heijmans. Het gebied wordt ontwikkeld met behulp van een grondbank-model. Hierbij nemen Staedion en Heijmans de bouwrijpe grond af van de gemeente tegen werkelijk gemaakte kosten.

Op kavel B (aan het Esperantoplein) zijn in 2020 18 grondgebonden woningen, 16 appartementen en 4 maisonnettes opgeleverd, allen in de koopsector. In de eerste helft van het jaar is het kavel bij de voormalige kerk aan de Noordwest Buitensingel (de Regentenkamer) bouwrijp gemaakt en is gestart met de bouw van 38 sociale huurwoningen en 12 (koop)eengezinswoningen. Tussen de Van Boecopkade en Cort Heyligersstraat zijn 48 sociale huurwoningen van Staedion gesloopt en wordt het kavel bouwrijp gemaakt. Voor de eerste fase van dit plot is een omgevingsvergunning aangevraagd voor de bouwen van 98 huurappartementen en 15 eengezinswoningen.

Haga Sportlaan
De Haga Reinier Groep wil het complex op de Sportlaan sluiten. Haga wil hier een herontwikkeling in de vorm van woningbouw realiseren en hiervoor een tender in de markt zetten. In 2020 is verder gesproken met Haga over de inzet van een Planuitwerkingskader (PUK)-traject. Eind 2020 is hierover aan Haga een voorstel gestuurd. In 2021 zal de PUK naar verwachting worden opgesteld.

Haagse Hout

Den Haag Nieuw Centraal, Koningin Julianaplein bovenbouw
Voor de ontwikkeling van de nieuwbouw op het plein is medio 2017 een grondafname- en realisatieovereenkomst gesloten met de Ontwikkelcombinatie Koningin Julianaplein. De ontwikkeling is onderdeel van de grondexploitatie Den Haag Nieuw Centraal. De planontwikkeling verliep lange tijd zeer moeizaam doordat de gemeente het terrein nog niet bouwrijp kon leveren. Dit komt door de langere bouwtijd van de fietsenstalling en doordat de ontwikkelaar geen haalbare businesscase had. De gemeente heeft via aanvullende afspraken met de ontwikkelende partij de ontwikkeling vlot getrokken. Dit heeft in november 2020 geleid tot een allonge op de eerder afgesloten overeenkomst. Door een motie in de gemeenteraad wordt geen tijdelijke entree gemaakt en zal de fietsenstalling het eerste jaar van de bouw van de bovenbouw dicht zijn.

Den Haag Nieuw Centraal, Koningin Julianaplein fietsenstalling
Vanwege de coronamaatregelen is de fietsenstalling onder het Koningin Julianaplein uiteindelijk op 1 juli 2020 in gebruik genomen. Hierover is meer te lezen in programma 12 Mobiliteit.

Vrijheidsplaats
In de eerste helft van 2020 is door het consortium en de gemeente hard gestudeerd op deze locatie. Het is niet gelukt om tot een haalbare ontwikkeling te komen die voldoet aan de gemeentelijke eisen en randvoorwaarden. De gemeente is tot het oordeel gekomen dat het financiële bod van het consortium als niet-marktconform beschouwd moet worden. Daar komt bij dat de planontwikkeling door alle bijkomende kosten qua tunnelveiligheid in financiële zin de mogelijkheden van de gemeente of het consortium te boven gaat. Dat maakt dat in september 2020 is besloten geen vervolg te geven aan de planontwikkeling Vrijheidsplaats (RIS306149).

Policy Campus Centraal (waaronder CS Oost)
Samen met het Rijksvastgoedbedrijf is gewerkt aan de planvorming van dit gebied. Er is een strategische verkenning uitgevoerd waarbij onderzocht is hoe de programmatische opgave van het Rijk en de gemeente in dit gebied kan worden geaccommodeerd. Vervolgens is gewerkt aan een integratie- model waarbij, naast de ruimtelijke kwaliteit, de financiële uitvoerbaarheid wordt onderzocht. In 2021 moet dit leiden tot een plankader en bijbehorende gebiedsovereenkomst met het Rijksvastgoedbedrijf. In 2020 zijn eveneens met het Rijksvastgoedbedrijf, NS en ProRail verkennende studies gedaan naar de mogelijkheden voor overbouwing van het spooremplacement en het maken van een verbeterde stationsentree. De bebouwingsmogelijkheden hangen sterk af van de aansluitingen op maaiveld en het Prins Bernhardviaduct.

Koninklijk Conservatorium locatie
Het Koninklijk Conservatorium verhuist in 2021 naar AMARE, daarmee komt de huidige locatie vrij. De gemeente
heeft in 2020 met de beoogde nieuwe eindgebruikers, de ANWB en het Rijksvastgoedbedrijf, de mogelijkheden voor een ontwikkeling op deze locatie verkend. Deze eerste plannen zullen in 2021 vertaald worden naar een Nota van Uitgangspunten.

Grotiusplaats
De ontwikkeling op de Grotiusplaats is onderdeel van de Gebiedsvisie CS Oost. Vastgoedontwikkelaar Provast bouwt hier twee woontorens met een ondergrondse parkeergarage. De torens bestaan uit 655 woningen op een commerciële plint. Tegelijkertijd bereidt de gemeente de renovatie en de overkluizing van de Utrechtsebaan voor, alsook de inrichting van het maaiveld rond de woontorens. Daarmee ontstaat een nieuwe publieke plek en verdwijnt de ruimtelijke barrière tussen Den Haag CS, Bezuidenhout en Beatrixkwartier. In 2020 is de voorbereiding van de overkluizing en maaiveld verdergezet. Dit jaar is de aanbesteding van de renovatie Utrechtsebaan vormgegeven. De sloop van bestaande kunstwerken is gegund. Oplevering wordt verwacht in april 2022.

Gebiedsagenda Laan van NOI
Voor de eerste fase van de gebiedsontwikkeling rondom NOI, waar de ontwikkeling van de SoZa locatie onderdeel van is, is een aanvraag voorbereid voor een bijdrage uit de BZK-regeling Woningbouwimpuls. Dit heeft geleid tot een toekenning van een bijdrage uit de tweede tranche.
Samen met NS en andere stakeholders waaronder de gemeente Leidschendam- Voorburg, zijn de ambities uit de gebiedsagenda Laan van NOI/ ICT Security Campus voor de Voorburgse zijde van het station, de tweede fase van de gebiedsontwikkeling, nader verkend. Het gaat hierbij om een ruimtelijke en programmatische verkenning waarin ook de opgave voor het knooppunt NOI is verkend. Het station Laan van NOI is in het programma Mobiliteit en Verstedelijking, als onderdeel van de “Oude Lijn en Knooppunten” ingebracht in het BO-MIRT (Bestuurlijk Overleg over het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport), hetgeen heeft geleid tot de opdracht voor het opstellen van een startbesluit voor een MIRT verkenning.    

Den Haag Nieuw Centraal, Anna van Buerenstraat
 In 2020 is een nieuw ontwerp voor de herinrichting van de Anna van Buerenstraat gemaakt en vastgesteld. De werkzaamheden worden in 2021 uitgevoerd. In verband met de omstandigheden als gevolg van Covid-19 heeft de afstemming met de omgeving en het afronden van het ontwerptraject meer tijd gekost waardoor uitvoering van de werkzaamheden in 2021 plaatsvinden.

Gebiedsontwikkeling Schedeldoekshaven e.o./Campusboulevard
 Samen met het Rijk is een strategische verkenning gemaakt voor CS-Oost inclusief Campusboulevard. In deze verkenning zijn ruimtelijke en programmatische uitgangspunten opgenomen die verder worden uitgewerkt. Voor de locaties Hooghe Rijn en Schedeldoekshaven (Terminal-gebouwen) is gekozen om een integrale Nota van Uitgangspunten op te stellen. Deze wordt opgesteld door de gemeente en borduurt voort op de uitgangspunten van de strategische verkenning.

Laan van NOI gebiedsontwikkeling
Er is gewerkt aan een Planuitwerkingskader voor de herontwikkeling van het voormalige pand van Sociale Zaken aan de Anna van Hannoverstraat 4. Hierin zijn, naast de kaders voor de herontwikkeling, ook de kaders voor de uitwerking van de openbare ruimte rondom deze ontwikkellocatie uitgewerkt. Dit heeft als input gediend voor de aanvraag voor een bijdrage uit de BZK-regeling Woningbouwimpuls. Met ProRail is een variantenstudie gedaan voor het vergroten van de fietsparkeercapaciteit rondom het station Laan van NOI. De fietsonderdoorgang onder het spoorviaduct van Laan van NOI is opgeknapt en opgeleverd en er is een plan gemaakt ter verbetering van de ecologische kwaliteit van de Schenk.

Willem Royaardsplein
In 2020 is het omgevingsvergunningsproces gestart. Door de eigenaren van het winkelcentrum is een aanvraag omgevingsvergunning ingediend. Deze wordt nu getoetst door de gemeente. Rond de zomer zal het bestemmingsplan ter inzage worden gelegd.

Boekweitkamp
In 2020 zijn 36 sociale woningen opgeleverd en wordt er een start gemaakt met de vrije sector woningen. In 2021 zal de omgevingsvergunning voor de vrije sector woningen worden aangevraagd en naar verwachting ook worden afgegeven. Vervolgens zal de grond nog uitgegeven worden.

Bellevue
In 2020 is het Planuitwerkingskader voor de Bellevue locatie door het college vastgesteld. De Bellevue- locatie ligt aan de Bezuidenhoutseweg, tussen de Rijnstraat en de Oranjebuitensingel. Hier kan een gebouw komen met twee torens tot 180 meter hoog, waarin o.a. woningen, voorzieningen en kantoorruimte wordt gerealiseerd. Het gaat om ongeveer 1.200 appartementen, waarvan 30 procent is bestemd voor sociale huur. Woningcorporatie Staedion zal als één van de eigenaren van de kavel voor dit deel garant staan.  

Shell Carel van Bylandtlaan
De gemeente heeft Shell in 2020 begeleidt bij de beoogde planontwikkeling om haar kantoren aan de Carel van Bylandtlaan binnen 8 jaar te verduurzamen. De gemeente heeft een conceptversie van de anterieure overeenkomst opgesteld, maar vanwege de COVID-19 problematiek heeft Shell besloten om het project te vertragen. In 2020 zijn alle financiële kaders omtrent de gemeentelijke begeleiding bij dit project afgerond. De gemeente is in afwachting van Shell, wanneer het project hervat zal worden.

Centrum

Gebiedsvisie CID
In 2020 is de structuurvisie afgerond, Dit heeft inclusief Milieueffectrapportage en andere bijlagen ter inzage gelegen.  Daarna is het ter besluitvorming aangeboden aan de gemeenteraad.

De Kern Bijzonder
Met het programma De Kern Bijzonder (RIS295184) krijgt de binnenstad een kwaliteitsimpulsIn 2020 is gewerkt aan de uitvoering van de herinrichting Plaats. De afronding is in 2021. De uitvoering van de herinrichting Kneuterdijk is niet gestart. Voor het Buitenhof is een haalbaarheidsstudie gedaan naar de mogelijkheden voor een ondergrondse fietsenstalling. Er is geen vervolg gegeven aan fase II van De Kern Bijzonder. Er was hiervoor geen ruimte in de bestaande begroting.

Verplaatsing raamprostitutie Doubletstraat/Geleenstraat
In het coalitieakkoord is aangegeven dat de gemeente de werkomstandigheden voor de Haagse sekswerker wil verbeteren, uitbuiting bestrijden en overlast voor de buurt beperken. In februari 2020 zijn de resultaten van de verkenning gepubliceerd en later in het jaar besproken met de raad. Daarbij heeft de raad gevraagd te kijken naar tijdelijke maatregelen in de Doublet- en Geleenstraat. Ondanks de coronabeperkingen is het gelukt met meer dan 100 sekswerkers in Den Haag te spreken over hun wensen voor een nieuwe locatie. De contacten met de vastgoedeigenaren en exploitanten zijn aangehaald. Ook is gestart met het gesprek met bewoners en ondernemers, zowel rond de potentiele huidige straten als rond de nieuwe locatie. Met een particuliere initiatiefnemer is een intentieovereenkomst afgesloten om onderzoek te doen naar de haalbaarheid van de ontwikkeling van het plangebied op diverse aspecten als genoemd in het coalitieakkoord.

Renovatie Binnenhof
De gemeente heeft in 2020 op belangrijke thema's met het Rijksvastgoedbedrijf overleg gevoerd om te kunnen anticiperen op bijvoorbeeld de aanpassingen in de openbare ruimte, tijdelijke (logistieke) en definitieve maatregelen, de impact op de omgeving en de economische impact.

Multifunctioneel vrijetijdscentrum Transvaal
In 2014 is een grondreserveringsovereenkomst gesloten voor het ontwikkelen van een multicultureel vrijetijdscentrum in Transvaal. Bij de uitwerking zijn verschillen van inzicht ontstaan tussen de gemeente en de ontwikkelende partij. Hierover loopt een juridische procedure. Ondanks alle inspanningen van partijen is het in 2020 niet gelukt om overeenstemming te krijgen over een voorlopig ontwerp. Als gevolg daarvan is ook de procedure om de huur van een huidige gebruiker van het projectgebied gerechtelijk te beëindigen in december 2020 door de rechter afgewezen. Gemeente en ontwikkelaar beraden zich over deze stand van zaken. Door de gemeente is in februari 2021 een voorstel gedaan aan de ontwikkelaar om tot minnelijke ontbinding van de grondreserveringsovereenkomst over te gaan.

Jacob Catsstraat   
De kavelkopers blijven bij hun standpunt dat de vertraging in de bouw van hun woningen te wijten is aan de gemeente. Het door de raad gevraagde onafhankelijk onderzoek naar de financiële gevolgen voor de kavelkopers loopt.
 
Viljoenplantsoen
De kavelkopers aan het Viljoenplantsoen zijn in 2020 verdergegaan met de bouw van hun woningen. De bouw vordert langzaam.

Bedrijventerrein Uitenhagestraat
In 2020 is woontoren De Hoge Regentesse opgeleverd en ook de nieuwe Basis-E-markt. De openbare ruimte rondom deze gebouwen is vernieuwd. De herinrichting van voormalige locatie van het Shell-tankstation is voor enige jaren uitgesteld vanwege de aanleg van de ‘Leiding door het midden’ (WarmtelinQ). De locatie zal tijdelijk als opslagterrein dienstdoen.

Laak

Schakel Hollands Spoor entree Laakhaven
Op 28 september 2020 is de nieuwe entree bij station Hollands Spoor in gebruik genomen. Door de aanleg van de nieuwe reizigerstunnel is het station nu vanaf de centrumzijde en de Laakzijde bereikbaar. Er zijn een tiental winkels aan het nieuwe stationsplein gerealiseerd met daarop een fietsendek voor 2.500 fietsen. Het stationsplein is tijdelijk ingericht met het oog op de geplande nieuwbouwontwikkelingen rondom station Hollands Spoor aan de Laakhavenzijde en de korte termijn waarop de eerste werkzaamheden starten. De definitieve inrichting van de buitenruimte wordt vervolgens meegenomen bij de hoogbouwontwikkelingen rondom het station (RIS301942).

Central Innovation District HS/Laakhavens
Zoals in de gebiedsagenda College Campus is vastgelegd, wordt in Laakhavens de komende jaren een gemengd hoogstedelijk gebied ontwikkeld met circa 9.000 woningen, kantoren, hoogwaardige openbare ruimte en alle bijbehorende voorzieningen zoals nieuwe scholen, winkels, speelplekken en recreatieve voorzieningen. Er is gestart met de opzet van een Nota van Uitgangspunten gebiedsontwikkeling Laakhavens (NvU LH) als uitwerking van de gebiedsagenda Campus College, passend en als verdere uitwerking van de Structuurvisie CID. Er heeft coördinatie plaatsgevonden met de ontwikkelingen in de andere deelgebieden van het CID. Daarnaast is de participatie met diverse externe partijen en bewoners(organisaties) gestart.

HS Kwartier en Waldorpstraat
Aan weerszijde van de nieuwe stationsentree aan de Laakhavenzijde zijn, conform de nota van uitgangspunten (RIS301942), twee paar woontorens op een stedelijke laag voorzien. Voor de eerste ontwikkeling “Kiss & Ride” kavel is een schetsontwerp opgesteld. De gemeente stelt het bestemmingsplan Spoorzone HS op. Naar verwachting wordt het bestemmingsplan Spoorzone HS in het tweede kwartaal 2021 door het college vastgesteld.

Stationspostkantoor
De transformatie van het Rijksmonument naar 25.000 m2 kantoren voor het nieuwe hoofdkantoor PostNL en 7.000 m2 flexkantoren is in 2020 gestart en loopt volgens planning. Geplande oplevering: tweede kwartaal 2021.

Haagvlietpoort
De Gebiedsontwikkeling Haagvlietpoort ligt op de kruising Stationsbuurt/Rivierenbuurt/Laak. Er zijn vier bouwprojecten. De renovatie/herbestemming van de villa en het koetshuis van het monument de Drie Hoefijzers zijn in 2020 afgerond. Voor fase 3 is een omgevingsvergunning aangevraagd. De planvorming voor de nieuwbouw op de parkeerplaats Dintelstraat en van Struijck II aan de zijde van het centrum  wordt in samenhang met een mogelijke spoorverbreding onderzocht. Voor het bouwplan Laakpoort (The Grace) aan de zijde van Laak is in 2020 de aanvraag omgevingsvergunning ingediend. Voor de buitenruimte bij deze vier plannen is een programma van eisen opgesteld. De planvorming voor de buitenruimte rondom Laakhaven is in voorbereiding. De gemeente faciliteert de ontwikkelende partijen bij de planontwikkeling en -realisatie van de vier(woningbouw)-ontwikkelingen conform de NvU Haagvlietpoort (RIS301941). Het bestemmingsplan Spoorzone Hollands Spoor is in concept opgesteld.

Vijverhof
Binnen het werkgebied van het projectdocument Laakhaven Hollands Spoor is van het bouwplan Vijverhof fase 2 en fase 3 aan het Leeghwaterplein in aanbouw met 155 middeldure woningen. Deze woningen worden medio 2021 opgeleverd. De inrichting van de openbare ruimte rondom de 3 bouwblokken met in totaal 636 woningen is onderdeel van de stadcampus Haagse Hogeschool. In de eerste helft van 2020 is voor dit gebied een schetsontwerp uitgewerkt.

Megastores
De Megastores heeft vanaf begin 2020 een nieuwe eigenaar. De nieuwe eigenaren hebben de intentie uitgesproken om de Megastores te transformeren naar een modern wijkwinkelcentrum en woonthemacentrum. Om deze transformatie mogelijk te maken willen zij woningbouw toevoegen. De eventuele ontwikkeling maakt deel uit van de Nota van Uitgangspunten gebiedsontwikkeling Laakhavens.

Voormalig Rode Kruis
In april 2020 zijn in het voormalig kantoorgebouw door DUWO ca. 100 tijdelijk onzelfstandige studenteneenheden opgeleverd. Met deze tijdelijke (voor maximaal 5 jaar) studenteneenheden wordt een deel van tekort aan studenteneenheden weggenomen.

Calandstraat
Voor het plangebied Calandstraat met Waldorpstraat en Vander Kunstraat ligt er een initiatiefplan voor ca. 900 woningen. De ontwikkeling van deze locatie zal in samenhang met de ontwikkeling van de Megastores worden beschouwd en onderdeel zijn van de nota van uitgangspunten gebiedsontwikkeling Laakhaven.

Laakhaven West
De transformatie van dit verouderd bedrijventerrein naar een gemengd stedelijk woon- en werkmilieu is in 2020 nagenoeg afgerond. De laatste grootschalige projecten zijn opgeleverd of in aanbouw en de inrichting van de openbare ruimte is in uitvoering gegaan. Onderdeel daarvan is het vrijgekomen terrein waar voorheen het arbeidsmigrantenhotel gevestigd was. De kosten voor de uitvoering van de gebiedsontwikkeling Laakhaven-West staan in de gelijknamige grondexploitatiebegroting. Onderdeel daarvan is ook het in voorbereiding zijnde project Waldorp Four.

Verkenning Kindcentrum Laakhaven-West
Dit project is eind november 2020 gestart. Er is door het projectteam een begin gemaakt met het formuleren van het te beantwoorden onderzoeksvragen. De verkenning wordt uiteindelijk gevat in de vorm van een werkboekje.

Petroleumhaven
Na de voorbereidende werkzaamheden in het ontwikkelgebied (herstel kademuren en bouwrijp maken), is de daadwerkelijke bouw van woningen in voorbereiding. De Petroleumhaven wordt vooral gebouwd in kleinschalig opdrachtgeverschap of een collectief daarvan. De contouren van de eerste bouwactiviteiten aan de westkant van het gebied (aan de Waldorpstraat) zijn al zichtbaar. Voor de Hoge Vrijheid, wat een woontoren van 70 meter moet worden, is in 2020 de omgevingsvergunning verkregen. De kosten voor de uitvoering van de gebiedsontwikkeling Petroleumhaven staan in de gelijknamige grondexploitatiebegroting.

Verheeskade
Binnen de contouren van de gebiedsagenda Hollands Spoor van het Central Innovation District (CID) wordt de Verheeskade getransformeerd naar een intensief stedelijk gebied waarin drie ontwikkelingen plaatsvinden, ieder voor zich en binnen een duidelijke samenhang. In gemeenschappelijkheid worden de bouwprojecten voorbereid, ook vanwege de benodigde onderzoeken en te voeren procedures. De ontwikkelingen worden verder uitgewerkt als onderdeel van de Nota van Uitgangspunten gebiedsontwikkeling Laakhaven.

Verkenning & NvU sociale woningbouw Stieltjesstraat
In het kader van het urgentieprogramma sociale en betaalbare woningbouw wordt de ontwikkeling van de locatie op technische uitvoerbaarheid en financiële haalbaarheid onderzocht.

Slachthuislaan/Neherkade
Op deze locatie is een woontoren met 220 appartementen in voorbereiding. In 2020 is het wijzigen van het bestemmingsplan voorbereid. Om deze ontwikkeling mogelijk te maken is een procedure gestart om het recht op LPG-verkoop bij tankstation De Haan aan de Neherkade, in te trekken. De omgevingsvergunning is in december aangevraagd.

Neherkade 1
Op deze locatie is een woontoren met 210 appartementen in voorbereiding. In 2020 is gewerkt aan het opstellen van het PUK. De omgevingsvergunning is in december aangevraagd.

Ketelstraat
Het pand aan de Ketelstraat zou worden ingezet als opvang voor dak- en thuislozen tijdens de winter (winterkouderegeling). Omdat deze opvang geen gebruik maakt van het gehele pand is er onderzoek gedaan naar een aanvullend programma. Dit onderzoek loopt.

Wenckebachstraat
In 2020 is het bekende perceel aan de Noordpolderkade uitgegeven aan Staedion zodat zij hun nieuwbouwplannen kunnen realiseren. Door vertraging in de verhuizing van de huidige bewoners (cliënten van het Leger des Heils) is de planning voor sloop en nieuwbouw verschoven.

Capadosestraat
Het klusrijp maken van dit pand is in 2020 afgerond. Een groot deel van de klussers heeft een vergunning aangevraagd en 12 kluswoningen zijn uitgegeven.

Binckhorst

Woningbouwimpuls BZK/Haagse Asfaltcentrale
In juni 2020 is de businesscase Woningbouwimpuls BZK voor de Binckhorst ingediend. Deze is in september 2020 door het ministerie van BZK toegekend. Hiermee konden de afspraken met de BAM omtrent de stopzetting van de Haagse Asfaltcentrale worden bestendigd. Uiterlijk 1-1-2022 sluit de HAC in de Binckhorst, waardoor de bouw van 2400 woningen (binnen de totaal 5.000 woningen) mogelijk gemaakt wordt en tevens een gedeelte van de aan te leggen openbare ruimte is meegefinancierd.

Herstelbesluit Omgevingsplan
In november 2020 is het herstelbesluit Omgevingsplan Binckhorst vastgesteld. Het herstelbesluit voorziet in aanpassingen op het omgevingsplan Binckhorst die mede naar aanleiding van de zienswijzen op dit plan zijn geconstateerd. Het herstelbesluit wordt meegewogen bij de behandeling van het omgevingsplan bij de Raad van State.

Eenheidsbureau Politie
In 2020 is het bouwplan van de politie verder uitgewerkt tot een definitief ontwerp en is de omgevingsvergunning aangevraagd. Het streven is dat de politie in 2023 kan verhuizen van de Burgemeester Patijnlaan naar de Binckhorst.

Saturnusstraat kavel 1 + Van Klingeren (FIEB)
In november 2020 is het projectdocument FIEB vastgesteld en de aanvraag omgevingsvergunning ter inzage gelegd. Afhankelijk van eventuele zienswijzen kan begin 2021 gestart worden met de bouw.

100% Sociaal
In oktober 2020 is de omgevingsvergunning verleend voor het bouwplan 100% Sociaal en de voorbereiding voor de bouw (sloop) gestart. Naar verwachting start de bouw in Q2-2021.

Trekvlietzone
In de Trekvlietzone zijn een 4-tal plannen verder uitgewerkt. De betreft de projecten Linck, Binckpark, BinckBlocks en Binck City Park.. Als gevolg van knelpunten t.a.v. windhinder en geluid is voor enkele plannen een  nieuw (ontwerp)proces opgestart. Hierdoor zijn nog geen omgevingsaanvragen ingediend. Alle plannen zijn wel tot DO- stadium uitgewerkt. De kosten voor de uitvoering staan in de grondexploitatie Trekvlietzone.

Participatietrajecten gebiedspaspoorten Maanweg en Junopark
In 2020 zijn voor de gebiedspaspoorten in voorbereiding de (digitale) participatietrajecten gestart. Belanghebbenden konden via de websites reageren op de visies voor beide gebieden en ideeën aanleveren voor de verdere uitwerking van de plannen. De trajecten zijn afgesloten met een digitale bijeenkomst. De input wordt gebruikt bij de verdere uitwerking van de gebiedspaspoorten door de betrokken private partijen, alsmede ook de gemeente.

Overige bouwplannen
In 2020 zijn ook de bouwplannen van One Milky Way, B-Houd, Hoekblok Maanplein, Universe en De Bincker verder uitgewerkt. De plannen bevinden zich in verschillende planfasen. De omgevingsvergunningen voor Universe en Hoekblok Maanplein zijn verleend, voor One Milky Way is eind december een omgevingsaanvraag ingediend. B-Houd en De Bincker bevinden zich in de VO-fase (reservering toebedeeld).

Escamp

Randveen/Lozerhof
Aan de Randveen 64 in Den Haag ligt verzorgingshuis Lozerhof. Er zijn plannen voor herontwikkeling, waarbij Safier met circa 110 plekken voor zware zorg terugkeert. Daarnaast is er ruimte voor circa 220 appartementen. Eind 2019 is de planuitwerkingskader vastgesteld. In 2020 is gewerkt aan bestemmingsplan en anterieure overeenkomst met ontwikkelaar Stebru. Stebru heeft de omgevingsvergunning aangevraagd. Gedurende de wintermaanden heeft deze locatie dienst gedaan als winteropvang voor Maatschappelijke Opvang.

Visie Den Haag Zuidwest
In 2020 is een integraal team binnen de gemeente aan de slag gegaan met de voorbereidingen voor de visie, als nadere uitwerking van de commissiebrief Verkenningen en vervolgstappen Den Haag Zuidwest van 22 mei 2019 (RIS302569) en de bijbehorende Gebiedsverkenning Zuidwest. Uitwerking vindt in nauwe afstemming plaats met de gebiedsagenda’s voor de Lozerlaan/Uithof en Stadshart Leyweg. Binnenkort wordt de gemeenteraad geïnformeerd over de stand van zaken. De visie als juridisch planologisch kader wordt in 2021 vastgesteld.

Erasmus Veld
Marktpartijen maken plannen voor 4 deelgebieden binnen het Erasmusveld. Deze ontwikkelingen gebeuren op eigen grond en voor eigen rekening en risico van de ontwikkelaars. Om deze initiatieven mogelijk te maken, is in 2020 voor de locaties Lof (het voormalig Nieuw-Vlietlust - TopVorm Ontwikkeling B.V.) het bestemmingsplan vastgesteld. In 2020 is daarnaast verder gebouwd aan Haags Buiten (ABB ontwikkeling B.V.). Het deelgebied Erasmusveld – Midden (300 woningen) wordt ontwikkeld door de Ontwikkelingscombinatie Wateringse Veld (OCWV). Hiervoor zijn in 2020 voorbereidingen getroffen voor de ter inzagelegging van het uitwerkingsplan.

Erasmus Veld Esdolocatie
Alle kavels op de Esdolocatie zijn verkocht. In 2020 is de inrichting van de openbare ruimte grotendeels geregeld. Afronding vindt plaats in 2021.

Leyweg-Escamplaan (Haga) Locatieontwikkeling
In 2020 is de grootschalige nieuwbouw en de openbare ruimte opgeleverd van deelgebied 1 en een deel van deelgebied 2. Het gaat om de ondergrondse openbare parkeergarage voor bezoekers van het ziekenhuis, 178 sociale huurwoningen, 125 koopwoningen, 161 markthuurwoningen en circa 2.900 m2 commerciële voorzieningen.

Brandweerkazerne Assumburgweg
Eind 2020 is het bestemmingsplan Kop Assumburgweg vastgesteld voor het plan Levels. Dit ligt op de kop van Moerwijk Oost bij station Moerwijk. Het bevat een nieuwbouwontwikkeling van circa 548 woningen, circa 4.500 m2 commerciële functies en parkeervoorzieningen. Daarvoor is in november 2020 een samenwerkingsovereenkomst met Vestia en Stebru afgesloten. Ook is voor dit project een aanvraag ingediend voor de tweede tranche van de Woningbouwimpuls-subsidie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Inmiddels is duidelijk geworden dat het project Assumburgweg in aanmerking komt voor subsidie vanuit de Woningbouwimpuls.

Uithofslaan
In 2020 is de bouw op de helft van de laatste 18 bouwkavels voltooid. In aansluiting op de woningbouw heeft de gemeente de openbare ruimte, behalve bij de grond van een particuliere grondeigenaar, definitief ingericht en een fiets-/voetgangersbrug aangelegd over de Wennetjessloot.

Theresiakerk
Het project Theresiatoren is een privaat initiatief met sloop/nieuwbouw. In 2019 heeft de gemeenteraad besloten geen Verklaring Van Geen Bedenkingen voor dit project af te geven. In 2020 is gewerkt aan een nieuw plan voor behoud van de Theresiakerk. Hierbij heeft de gemeente een bemiddelende rol gespeeld tussen alle betrokken partijen en de buurt.

Sportcampus (Zuiderpark ADO stadion)
In 2017 is de openbare ruimte rond de Sportcampus in gebruik genomen. In 2020 heeft de gemeente een schikking getroffen met de aannemer naar aanleiding van discussie over meer- en minderwerk en een aantal restpunten. Dit omdat de uitspraak van de rechtbank lang op zich liet wachten en er in 2020 nog geen zicht was op een uitspraak. Partijen zijn tot overeenstemming gekomen en de procedure is beëindigd. In 2021 worden de herstelwerkzaamheden uitgevoerd.

Westhovenplein
Aan het Westhovenplein is een zorgcentrum van 119 zorgappartementen met zorgvoorzieningen gerealiseerd voor zorginstelling Saffier. Ook zijn er 64 sociale huurwoningen van corporatie Arcade. De aangrenzende openbare ruimte is in het kader van het woonrijp maken heringericht. Het project is in 2020 opgeleverd en afgesloten.

Cannenburglaan
Het plan betreft een Kleinschalig opdrachtgeverschap ontwikkeling met 12 kavels in de categorie IBB: Ik Bouw Betaalbaar. Het project is in 2020 afgerond.

De Stede
Dit plan betreft de herinrichting van het winkelplein De Stede met de vernieuwing van kiosken en de bouw van 82 woningen aan de Hazenrade en de Vrederustlaan. In 2020 is gestart met de herinrichting van het winkelplein met de vernieuwing van de kiosken. De start van de bouw van 82 woningen wordt voorbereid voor begin 2021.

Loevesteinlaan Florence
Dit gaat over de sloop van een voormalig verzorgingshuis en de nieuwbouw van 144 zorgstudio’s. Ze zijn bedoeld voor de verpleging en verzorging van ouderen en de nieuwbouw van minimaal 50 betaalbare woningen. Het gaat om een particulier plan waarbij Florence een tender heeft uitgeschreven. Helaas heeft de winnaar besloten zich terug te trekken. Inmiddels is een nieuw consortium geselecteerd. Het plan heeft in 2020 hierdoor vertraging opgelopen. Uitvoering start naar verwachting in 2021.

Twickelstraat-Zijpendalstraat
Het plan Twickelstraat-Zijpendalstraat betreft de herontwikkeling van een schoollocatie door de gemeente met nieuwbouw van de W.P. Blokpoelschool met woningbouw met 40 sociale huurwoningen. In september 2020 is de nota van uitgangspunten vastgesteld. Inmiddels wordt gewerkt aan het projectdocument dat naar verwachting in de eerste helft van 2021 zal worden vastgesteld.

Valkenboskerklocatie
De kerkeigenaar Protestantse Gemeente ’s-Gravenhage (PGG) wil de Valkenboskerk verkopen. Voor herontwikkeling voor een gewijzigde functie moeten de juridisch-planologische kaders worden gewijzigd. Belangrijk uitgangspunt: bij een toekomstige ontwikkeling moet het huidige kerkgebouw behouden blijven (RIS299220). In september is een wabo-aanvraag ingediend voor de bouw van 33 woningen.

Gebiedsagenda Stadshart Leyweg/Morgenstond
In 2020 zijn ambtelijk analyses gemaakt op basis waarvan gespreksthema’s zijn gedefinieerd. Vervolgens zijn hier gesprekken over gevoerd met relevante partijen in de wijk. Dit is een eerste stap in het participatietraject. De bredere uitrol daarvan heeft door corona vertraging opgelopen. Naar verwachting wordt de gebiedsagenda in het tweede kwartaal van 2021 vastgesteld.

Dreven-Gaarden-Zichten
In 2020 is het ambitiedocument Dreven-Gaarden-Zichten vastgesteld (RIS305714) en een overeenkomst gesloten met Staedion en Heijmans over de voortzetting van de samenwerking richting een nota van uitgangspunten, projectdocument en uiteindelijk een samenwerkingsovereenkomst over de uitvoering (RIS305714). Het ambitiedocument gaat uit van de aanpak van 2.000 verouderde sociale huurwoningen van Staedion en een toevoeging van 3.500 woningen in verschillende betaalbare categorieën. Gelijktijdig wordt een bijdrage geleverd aan wijkeconomie, energietransitie en opwaarderen van de openbare ruimte. Met deze ambities is een uitgebreid participatietraject opgestart om de buurten te betrekken bij de planvorming. Op basis van een verkavelingsstudie is de financiële haalbaarheid van de ambities voor de drie buurten onderzocht. Voor de eerste 10 jaar van deze ontwikkeling (ruim 50% van het programma) is een subsidieaanvraag gedaan als onderdeel van de Haagse aanvraag voor de Woningbouwimpulsgelden van BZK. Op 10 september 2020 heeft het ministerie de subsidieaanvraag goedgekeurd waarmee een bijdrage van € 26,8 miljoen is toegekend aan Dreven-Gaarden-Zichten.

Leidschenveen-Ypenburg

Rijkswaterstaat kavel Forepark
In oktober 2020 heeft de Raad van State uitspraak gedaan in het beroep tegen de provinciale weigering voor het sportretail- concept (Decathlon conceptstore) binnen het plan ‘100% Energie!’. Daarmee treedt dit onderdeel van het bestemmingsplan definitief niet in werking en is het winnende plan van de openbare Europese aanbesteding uit 2012 niet realiseerbaar geworden. In 2021 zullen de actuele ontwikkelmogelijkheden voor het RWS-kavel verkend worden.

A12 Deelplan 20
In Deelplan 20 is in 2020 een deel van de resterende kavels in kleinschalig opdrachtgeverschap bebouwd. Het gaat in dit project om in totaal 100 kavels voor 148 woningen en 4 bedrijfskavels. Tevens zijn de werkzaamheden aan de Hofbadtoren gestart, waarvan de ruwbouw van de woontoren in 2020 is afgerond. In de Hofbadtoren worden in totaal 162 sociale huurappartementen gerealiseerd. De kosten staan in de bijbehorende grondexploitatie (RIS297955).

A12 Deelplan 26
De bouw van de bioscoop in Ypenburg is vertraagd vanwege de wereldwijde pandemie COVID-19. Pathé heeft in 2020 financieel een zwaar jaar achter de rug, omdat de inkomsten vanwege COVID-19 sterk zijn afgenomen. Pathé heeft besloten om het bedrijf eerst door de pandemie te loodsen en het bedrijf financieel gezond te houden. Na de pandemie zullen de werkzaamheden voor de bouw van de bioscoop hervat worden.

Forepark, perceel 2 – Rest Wegener
 In 2020 zijn randvoorwaarden opgesteld voor de ontwikkeling van een van de kavels rondom het ADO stadion op basis van een planinitiatief vanuit de markt. Dit heeft (nog) niet geleid tot een Nota van Uitgangspunten.

Brasserskade, Nieuwbouw Nationale Politie
De Nationale Politie wil op het Jan Linzel complex (voormalig instituut defensieleergangen) aan de Brasserskade een nieuw kantoorpand en schietbaan bouwen. Politieonderdelen met een maatschappelijk belang voor de nationale veiligheid zullen hier gevestigd worden. In overleg met Politie en omwonenden is een ontwerp bestemmingsplan opgesteld om de bouw mogelijk te maken. Het ontwerp Bestemmingsplan heeft in 2020 ter inzage gelegen en is geagendeerd in de commissie Ruimte, maar daaruit teruggetrokken voor verdere aanpassingen. Vaststelling van het aangepaste ontwerp Bestemmingsplan wordt voorzien in 2021.

Verbonden partijen
Hieronder staan de publiek-private samenwerkingen. Meer informatie hierover staat in de paragraaf over verbonden partijen.

Wijkontwikkelingsmaatschappij (WOM) Den Haag Zuidwest
Het project Dedemsvaartweg met 141 woningen is in aanbouw en er is een aanvraag voor een vergunning ingediend voor 175 woningen in Moerwijk-Oost.

Ontwikkelingscombinatie Wateringse Veld (OCWV)
Binnen het plangebied Wateringse Veld zijn alle realisatiewerkzaamheden door OCWV afgerond. Het openbare gebied is in beheer overgedragen aan de gemeente. Aansluitend zal ook al het gerealiseerde openbare gebied in Wateringse Veld economisch worden (terug)geleverd aan de gemeente. Voor het plangebied Erasmusveld Midden heeft de OCWV het stedenbouwkundig plan voor het zuidelijk deel vastgesteld. De voorbereidingen voor het uitwerkingsplan zijn klaar. Dit plan wordt begin 2021 ter inzage voorgelegd. Ook is het eerste bouwplan Leyhof in aanbouw gegaan. Voor het deelplan Monsterseweg zijn de voorbereidingen voor de stedenbouwkundige en financiële randvoorwaarden rond. Dit zal als input dienen voor het door het college vast te stellen projectdocument en de benodigde wijziging van het bestemmingsplan.

Grondexploitatiemaatschappij Vroondaal BV/CV
Het bestemmingsplan Madestein-Vroondaal 3e herziening fase 1 en het exploitatieplan Vroondaal 3e herziening zijn door de gemeenteraad vastgesteld in 2020. De werkzaamheden van de projectenorganisatie betroffen met name de planvoorbereiding, het bouwrijp maken, de verkoop van kavels en woningen en het woonrijp maken van verschillende deelgebieden binnen het plangebied. De goede marktomstandigheden zorgen voor een hoge afzet van kavels en woningen in 2020. Ook is in 2020 de uitvoering van de herinrichting van de Madesteinweg-Madepolderweg gestart. Dit wordt afgerond in de eerste helft van 2021. Ook gestart: de planvorming voor de kwaliteitsimpuls voor het landschapspark.

Overig
Gebiedsgericht werken
De 6 gebiedsregisseurs leverden in 2020 een bijdrage aan structurele participatie over omgevingsvergunningen, gebiedsontwikkeling, contact met buurgemeenten en prioritaire aandachtsgebieden met ondermijning (waar boven- en onderwereld verstrengelen). Hierbij maken ze gebruik van hun interne en externe netwerken. Ze coördineerden namens DSO de bijdrage aan de 6 gemeentelijke wijkagenda’s.

3. Wonen en Bouwen

Woningbouw
Betaalbare woningvoorraad
In 2020 zijn in totaal 2.794 woningen gebouwd. Hiermee is een bijdrage geleverd om het tekort aan woningen aan te pakken. In 2020 is de Woonagenda (RIS305711) geactualiseerd naar aanleiding van het nieuwe coalitieakkoord. In de Woonagenda zijn doelen aangescherpt en instrumenten afgesproken, zoals het opstellen van een doelgroepenverordening die de bouw van betaalbare woningen verder stimuleert. Ook is een urgentieprogramma betaalbare woningbouw (RIS305713) gestart waarin een ambtelijk aanjaagteam werkt aan uitbreiding van de planvoorraad. In het samenwerkingsverband van de Haagse Tafel Wonen is de ‘Haagse aanpak’ (RIS306852) afgesproken. Dit is een aanpak waarin gemeente en partners zich uitspreken over het toevoegen van betaalbare woningen aan de Haagse voorraad.

Woningcorporaties
In 2020 is gewerkt aan de meerjarige raamovereenkomst met woningcorporaties (RIS303208). De concretisering van de doelen uit de raamovereenkomst is vastgelegd in prestatieafspraken voor 2021 (RIS307229).

Naast de afspraken loopt ook de reguliere samenwerking tussen woningcorporaties en gemeente. Er zijn verschillende ambtelijke overleggen en bestuurlijke overleggen om actuele zaken door te nemen. In 2020 is gezamenlijk gelobbyd richting het Rijk voor een betere positie voor Haagse woningcorporaties, in het bijzonder Vestia.

Woonruimteverdeling
De druk op de bestaande sociale huurvoorraad is onverminderd groot. Het aantal vrijkomende woningen (inclusief nieuwbouwopleveringen) nam in 2020 verder af, vooral ook door corona bleef het aantal mutaties (verhuizingen) sterk achter. De wachttijden zijn verder toegenomen. Er zijn grote woningen vrijgespeeld via regionaal maatwerk. Ook is een start gemaakt met de evaluatie daarvan. Die wordt in 2021 afgerond.

Ook gestart in 2020: de nulmeting voor de evaluatie van de huisvestingsvergunning voor het middeldure huursegment. De nulmeting wordt begin 2021 afgerond.

De beleidsregel urgentieverklaringen Den Haag 2019 is aangepast in lijn met de huisvestings-verordening Den Haag 2019. Hierdoor zijn herstructureringskandidaten met een urgentieverklaring voor het aantal kamers niet gebonden aan een strikt zoekprofiel. De bezettingsnormtabel van de SVH (Vereniging Sociale Verhuurder) is voor hen, net als voor andere niet-urgente woningzoekenden, van toepassing. Er heeft een verkenning plaatsgevonden van een terugkeergarantie voor herstructureringskandidaten. Dit zou een wijziging van de huisvestingsverordening betekenen. Hierover moet nog regionale afstemming plaatsvinden.

Voor gescheiden personen (ook zonder de zorg voor kinderen) die minimaal 3 jaar ingeschreven staan in de BRP (Basis Registratie Personen) van Den Haag is het vanaf januari 2020 mogelijk om gebruik te maken van het nieuwe lokaal maatwerk ‘loting Haagse starters’. Daarvoor worden 1-,2- en 3-kamerwoningen kleiner dan 65m2 door woningcorporaties verloot. Dit lokaal maatwerk is ingevoerd met de Huisvestingsverordening Den Haag 2019 en werkt vanaf januari 2020.

Voorraadbeleid
In 2020 is de conceptnota Voorraadbeleid 2020 opgesteld. Dit bevat een nadere uitwerking van de woonagenda op het gebied van de bestaande woningvoorraad (RIS307195). Onder het voorraadbeleid valt onder andere: kamerbewoning, bouwkundig splitsen en toeristische verhuur. Hieronder wordt voor deze onderdelen een terugblik gegeven op 2020.

Bouwkundig Splitsen
Met de invoering van de Huisvestingsverordening Den Haag 2019 per 1 juli 2019 geldt een ‘nee tenzij’ beleid voor bouwkundig splitsen, waarbij splitsen alleen in bepaalde gebieden en onder voorwaarden wordt toegestaan. In de onderstaande tabellen is het aantal aangevraagde en verleende omgevingsvergunningen voor bouwkundig splitsen en woningvorming weergegeven in 2019 en 2020.

Overzicht omgevingsvergunningen bouwkundig splitsen 2019 & 2020

Overzicht woningvormingsvergunningen 2019 & 2020

In 2020 zijn 9 omgevingsvergunningen aangevraagd, waarvan 2 verleend. Vanaf het moment dat de Huisvestingsverordening Den Haag 2019 van kracht is geworden, is het aantal aanvragen sterk afgenomen. Dat is logisch gezien de zeer beperkte mogelijkheden die er zijn overgebleven voor een woningvormingsvergunning in de Huisvestingsverordening Den Haag 2019. Hetzelfde patroon is terug te zien in de cijfers van de woningvormingsvergunningen. De 3 verleende woningvormingsvergunningen in 2020 zijn met toepassing van de hardheidsclausule verleend.

Kamerbewoning
Vanaf 23 juni 2020 worden er geen nieuwe omzettingsvergunningen afgegeven. In onderstaande tabel is het aantal aangevraagde en verleende omzettingsvergunningen weergegeven in 2019 en 2020.

Overzicht aanvragen omzettingsvergunningen 2019 & 2020

In 2020 zijn er 85 omzettingsvergunningen verleend voor kamerbewoning. In de loop van 2020 is er eerst een stop op de afgifte van omzettingsvergunningen gekomen in wijken met een gemiddeld genomen goedkope woningvoorraad. Dit is later uitgebreid met een volledige stop op de afgifte van omzettingsvergunningen in heel de stad totdat er nieuw beleid van kracht wordt. Het aantal afgegeven omzettingsvergunningen ligt daardoor fors lager dan in 2019. Het nieuwe beleid voor kamerbewoning kent strengere regels met onder andere een vergunningplicht vanaf 3 personen, een wijkquotum en geluidseisen vanaf 5 personen.

Toeristische verhuur
Het college heeft een concept van de verordening tot derde wijziging van de Huisvestingsverordening Den Haag 2019 voor inspraak vrijgegeven. Hierin staan – in lijn met de mogelijkheden die de Wet toeristische verhuur biedt - regels voor toeristische verhuur. Het beleid hiervoor is opgenomen in de nota Voorraadbeleid 2020. Het is de bedoeling dat de nieuwe regels rond medio 2021 in werking treden. De regels vragen om inrichting van ICT-systemen, waaronder een registratiesysteem en meldsysteem. Als de regels in werking treden, dienen deze systemen operationeel te zijn.

Regio
In 2020 is een start gemaakt met regionale woningmarktafspraken (RIS307330) waarmee we binnen de regio Haaglanden afspraken maken over de omvang van de doelgroepenvoorraad in elke gemeente. Het uitgangspunt hierbij een het meer evenwicht scenario waarbij sociale huisvesting meer wordt gespreid over de regiogemeenten. Door corona is de oorspronkelijke planning uitgelopen. Het is de bedoeling in het voorjaar van 2021 een regionaal akkoord te sluiten.
Naast inzet op de woningmarktafspraken was de huisvesting van bijzondere doelgroepen zoals zorgdoelgroepen en arbeidsmigranten onderdeel van gesprek met de regiogemeenten. Dit wordt in 2021 voortgezet.

Monitor Woonagenda
De gemeenteraad is toegezegd dat de maatregelen uit de Woonagenda gemonitord worden. Dat zal gebeuren via een voortgangsrapportage met als bijlage een monitor over de Haagse woningmarkt. Er is nog geen voortgangsrapportage over de maatregelen van de Woonagenda opgeleverd. Dat komt omdat er een addendum op de Woonagenda is gemaakt, in lijn met het nieuwe coalitieakkoord. Hierdoor zijn maatregelen komen te vervallen, of juist bijgekomen of gewijzigd. Ook waren niet alle maatregelen in 2019 al van kracht. Via het addendum is de gemeenteraad geïnformeerd over de laatste stand van zaken van de Haagse woningmarkt. De eerste voortgangsrapportage over de maatregelen van de Woonagenda met de monitor Haagse woningmarkt in de bijlage verschijnt eind 2021. Hierin staan gegevens over 2019 en 2020.

Huisvesting zorgdoelgroepen
Met het realiseren van extra woningen voor zorgdoelgroepen wordt het tekort aan plekken teruggebracht. Hiertoe is onder het vorig college de Taskforce Huisvesting Zorgdoelgroepen in het leven geroepen. De doelstelling is om mensen te laten uitstromen die klaar zijn om zelfstandig te wonen maar onnodig in zorgtrajecten vastzitten bij gebrek aan zelfstandige woonruimte (al dan niet met ondersteuning).

De aanpak van de Taskforce bestaat uit 4 sporen:

• Corporaties worden gevraagd 100 extra woningen per jaar te leveren voor de zorgdoelgroepen. Deze woningen komen bovenop de bestaande aantallen. Corporaties leveren daarmee jaarlijks 313 reguliere zelfstandige woningen voor zorgdoelgroepen. Vanaf 2020 leveren niet alleen de 3 grote Haagse corporaties deze woningen, maar ook de kleinere corporaties Arcade, WoonInvest en Vidomes.
• De ambitie is om de komende jaren geclusterd 50 zelfstandige woningen per jaar te realiseren. Het gaat om gegroepeerde woningen, mogelijk als tussenstap naar volledig zelfstandig wonen. Zowel in het gemeentelijk vastgoed als in de particuliere sector zien we hiervoor mogelijkheden.
• Omdat in Den Haag de meeste zorginstellingen liggen, kent Den Haag de grootste uitstroom. Afdwingbare afspraken over de huisvesting van kwetsbare groepen en de bouw van sociale huurwoningen in regionaal verband zijn nodig. We willen concrete afspraken maken met het Rijk, de provincie en regiogemeenten over een meer evenwichtige verdeling.
• De Taskforce onderzoekt en experimenteert met innovatieve vormen en kansen om de (flexibele) voorraad te vergroten.

Aanjagen vernieuwing zorgvastgoed/Langer zelfstandig thuis
Traditionele verzorgingshuizen worden waar mogelijk omgebouwd tot nieuwe vormen van wonen en zorg. Er is dan een deel van het gebouw ingericht voor verpleeghuiszorg en een ander deel voor zelfstandig wonen - met zorg voor kwetsbare ouderen die een beschermde woonomgeving nodig hebben. In de plint van het gebouw is ruimte voor zorg- en welzijnsfuncties. Het college ondersteunt deze nieuwe woonzorgvoorzieningen.

De gemeente voert gesprekken met initiatiefnemers en eigenaren van zorgvastgoed (zorginstellingen, corporaties) en matcht waar mogelijk vraag en aanbod. In de betaalbare koopopgave kijken we ook naar mogelijke vormen van groepswonen. We koppelen initiatiefnemers voor groepswonen aan het Centrum Groepswonen bij mogelijk interessante ontwikkelingen. Ook hebben we regelmatig overleg met het Centrum over ontwikkeling van locaties.

We ondersteunen ouderen bij het zoeken naar passende woonruimte met de inzet van doorstroommaatregelen:

• De gemeentelijke doorstroommakelaar fungeert als ‘linking pin’ en inzet op het informeren en verbinden van relevante, zodat deze partijen ouderen beter kunnen informeren over en begeleiden bij het zoeken naar een beter toegankelijke woning.
• In de nieuwe Huisvestingsverordening staat dat huishoudens die willen verhuizen naar een beter toegankelijke woning in hun complex of buurt voorrang krijgen.

Statushouders
De gemeente Den Haag heeft een wettelijke taakstelling vanuit het Rijk om statushouders van eerste huisvesting te voorzien. In 2020 ging het om een taakstelling van 365 personen. Die taakstelling is behaald. De statushouders hebben woningbemiddeling gekregen via de woningcorporaties. Naast huisvesting via corporatieaanbod zijn er ook statushouders gehuisvest op groepslocaties. Van deze locaties gaat een deel in 2021 sluiten, waardoor deze flexibele schil woningen kleiner wordt. Met Staedion start een pilot om een bestaande groepslocatie voor alleenstaanden ook geschikt te maken voor gezinnen. Hiervoor heeft de gemeente een subsidie ontvangen van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties. De pilot zit nog in de onderhandelingsfase. De precieze invulling wordt in 2021 duidelijk.

Arbeidsmigranten
Ook in 2020 spande de gemeente zich op allerlei manieren in voor huisvesting van arbeidsmigranten. Het gaat om: (de lobby bij het Rijk voor) het verbeteren van de registratie, het aanspreken van werkgevers en uitzendbureaus op hun verantwoordelijkheid voor huisvesting arbeidsmigranten, certificering van huisvesters, het tegengaan van misstanden en het in regionaal verband inzetten voor een huisvestingsplan voor arbeidsmigranten. De gemeenteraad is via een voortgangsrapportage hierover geïnformeerd (RIS307302).

Studenten
In 2020 zijn via projecten studentenwoningen gecreëerd. Een voorbeeld is het oude Rode Kruisgebouw aan het Leeghwaterplein met in totaal bijna 100 woningen voor studenten. Ook het project aan de Lutherse Burgwal 10 is opgeleverd met ruim 120 studentenwoningen. In 2020 is daarnaast gezocht naar nieuwe mogelijkheden voor studentenhuisvesting. Daarbij is steeds gezocht naar de juiste match tussen locatie en doelgroep. De ambitie vanuit de Woonagenda 2020-2023 is: 1.000 nieuwe studentenwoningen tot 2023.

Door de coronacrisis is de instroom van internationale studenten in het nieuwe studiejaar fors teruggelopen. Dit verminderde de druk op de Haagse studentenwoningen in 2020. Hoe groot de impact van corona is op de behoefte aan studentenhuisvesting op langere termijn, is nog niet duidelijk.

Woonkwaliteit en leefbaarheid

Hou van je Huis
Hou van je Huis geeft inwoners van Den Haag advies en informatie over duurzaam woningonderhoud en veilig en gezond wonen. Vanwege corona waren de locaties van Hou van je Huis zeer beperkt geopend in 2020. De dienstverlening verliep voornamelijk via de telefoon, beeldbellen en e-mail.
Ondanks dat er geen fysieke afspraken kunnen plaatsvinden, wisten veel woningeigenaren Hou van je Huis goed te vinden en is het aantal contacten in 2020 toegenomen.

Verenigingen van Eigenaars
Vanwege corona konden alleen in het begin van het jaar de reguliere informatieavonden voor Verenigingen van Eigenaars in de Haagse wijken doorgang vinden. Verder zijn er 2 webinars georganiseerd voor Verenigingen van Eigenaars.

Huurbalie
In het coalitieakkoord 2019-2022 wordt gesproken over een uitbreiding van de VVE-balie naar een huurdersbalie om de positie van de huurder te versterken. In 2020 is een concept projectplan opgesteld. Met een huurbalie wil de gemeente een informatiepunt en dienstverlening realiseren voor alle huurders en verhuurders in Den Haag die te maken hebben met de huurwoning.

Kwaliteit
In 2020 is de opdracht ‘onafhankelijke vocht- en schimmelexpert’ opnieuw aanbesteed. Daar is een nieuwe opdrachtnemer uitgekomen die binnen de coronabeperkingen onafhankelijk onderzoek uitvoert bij corporatiewoningen. Dat gebeurt als bewoner en corporatie gezamenlijk besluiten dat een dergelijk onderzoek nodig is.

Verder is najaar 2020 naar alle Haagse bewoners en eigenaren van woningen van voor 1960 een brief gestuurd om hen te wijzen op de mogelijke aanwezigheid van loden drinkwaterleidingen in hun woning.  En welke stappen kunnen zij zetten om ze te verwijderen?

Ook is een start gemaakt met de schouw van de Haagse woningvoorraad om de kwaliteit van de voorraad staps- en steekproefsgewijs in kaart te brengen.

4. Toezicht en handhaving wonen
Hoe gaat het met de leefbaarheid, veiligheid en kwaliteit van de fysieke leefomgeving in Den Haag? Dat staat in het jaarverslag Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving Den Haag. Het toezicht richt zich op onderwerpen als onvergunde en vergunde kamerbewoning, hennepkwekerijen, illegale bouw, achterstallig woningonderhoud en de aanpak van woonoverlast. De gemeente controleert daarnaast ook de woonwagencentra op naleving van de bouw- en woonregelgeving.

Aantal meldingen
In 2020 kwamen er 23,8% meer meldingen binnen bij het meld- en steunpunt Woonoverlast dan in 2019. Het gaat om circa 2.650 meldingen over woonoverlast en onrechtmatig gebruik van woningen en 1.150 meldingen over achterstallig woningonderhoud en illegale bouw. Via de app Meld een vermoeden zijn ongeveer 575 meldingen binnengekomen van de politie en andere professionals.

Project Basis op orde
In september 2020 is het project Basis op orde gestart: een gebiedsaanpak gericht op Den Haag Zuidwest. Dit gebied staat al jaren onder druk en de leefbaarheid laat te wensen over. Het project richt zich daarom niet alleen op handhaving, maar vooral ook op de oorzaken van de problemen en fenomenen die de leefbaarheid negatief beïnvloeden. Denk aan spookbewoning, administratieve leegstand van woningen, gebrekkig naleefgedrag, schijnverlatingen, slechte huisvesting van arbeidsmigranten en ondermijning.

Aanjaagteam bescherming arbeidsmigranten
Het aanjaagteam voor de bescherming van arbeidsmigranten liep in 2020 mee met een integrale handhavingsactie van de Haagse Pandbrigade. Samen met de politie is achter de voordeur gekeken in welke situatie arbeidsmigranten wonen. Zo werd duidelijk dat arbeidsmigranten de speelbal zijn van uitzendbureaus en verhuurders. De actie had de nodige impact. Het aanjaagteam onder leiding van voormalig Tweede Kamer-lid Emile Roemer heeft de aanbevelingen richting het Rijk aangescherpt.

Nieuwe werkwijze handhaven
In september 2020 is het uitvoeringsbeleid Handhaven met ambitie vastgesteld. De nieuwe werkwijze is nodig door de groei van de stad, de druk op de woningvoorraad en de stijgende meldingen. Kort gezegd betekent dit een cultuur- en werkwijzeverandering van reageren op meldingen naar een probleem- en gebiedsgerichte benadering.

Wat zijn de gevolgen van corona?
* Er waren dit jaar ruim 30% meer meldingen, vooral doordat meer mensen thuis zitten.
* Er is terughoudender omgegaan met controles in woningen. Voor het coronaproef uitvoeren van
   woningcontroles is een protocol uitgewerkt en toegepast.
* Bepaalde overtredingen liepen sterk terug, zoals tijdelijk gebruik van woningen door toeristen.

Ondanks de coronacrisis heeft de Haagse Pandbrigade een groot aantal overtredingen weten te beëindigen.

5. Beheer bedrijfspanden
De gemeente besluit soms om strategisch grond en panden aan te kopen met het oog op toekomstige stedelijke ontwikkeling. De gemeente beheert vervolgens het vastgoed totdat de ontwikkeling plaatsvindt. Waar mogelijk wordt het vastgoed verhuurd waarbij de huurbaten zoveel mogelijk dekking bieden voor de lasten. Exploitatiesaldi worden verrekend met de hiervoor bestemde reserve Strategisch vastgoed stadsontwikkeling. Als het strategisch vastgoed niet langer een bijdrage levert aan de beleidsdoelstellingen, wordt het verkocht. In 2020 zijn binnen deze portefeuille diverse verkooptransacties geweest, zoals Hobbemaplein 72, Kompasstraat 69 en Hulshorststraat 12. Zie voor meer informatie de paragraaf Vastgoed.

6. Omgevingsvergunningen
In 2020 zijn er 5.061 Wabo-aanvragen ingediend: aanvragen voor een omgevingsvergunning. Wabo staat voor Wet algemene bepalingen omgevingsrecht. Dit zijn 119 aanvragen meer dan 2019. Het gaat om 3.644 bouwaanvragen, 762 aanvragen voor een kapvergunning en 655 overige aanvragen. Ruim 80% van de bouwaanvragen heeft betrekking op een bouwsom van minder dan € 250.000. Er zijn 90 grote bouwplannen ingediend met een bouwsom groter dan € 1 mln. Dit zijn 8 grote plannen meer dan 2019. De totale legesopbrengst voor omgevingsvergunningen is € 3,2 mln. lager dan begroot.

Dienstverlening
Het digitaliseren van het bouwarchief met dossiers van bijvoorbeeld bouwaanvragen en verleende vergunningen is ook in 2020 voortgezet. Hierdoor ontstaat een archief dat up-to-date is, dat door de gebruikers op afstand kan worden benaderd en een besparing in beheer oplevert.

In het eerste kwartaal van 2020 is de dienstverlening via MijnDenHaag.nl verder uitgebreid. Bedrijven en particulieren kunnen inloggen en hun aanvraag voor een omgevingsvergunning digitaal inzien, de status van de aanvraag volgen en in- en uitgaande correspondentie lezen. Met een communicatiecampagne zijn aanvragers hiervan op de hoogte gebracht. Ook is een verwijzing naar mijndenhaag.nl opgenomen in alle uitgaande brieven.

Ook in 2020 hebben we bouwprocessen transparanter gemaakt voor bewoners en de gemeenteraad. De campagne Bouwen in en met de buurt vormt hierbij een inspiratiebron. In november en december 2020 is de campagne voor de derde keer herhaald via freecards en flyers, advertenties op radio en televisie, de stadskrant en social media.

Wet- en regelgeving

Groene leges
In 2018 en 2019 was al € 5 mln. beschikbaar gesteld voor de pilotregeling Groene leges. Voor 2020 is de regeling verlengd en de bedragen voor grote bouwprojecten verhoogd. Zo wordt het ook voor grote projecten aantrekkelijk om duurzaamheidsinitiatieven te ontplooien. Concreet gaat het om minder leges omgevingsvergunning als het bouwplan op duurzame wijze is gerealiseerd. Deze regeling geldt voor alle functies. Er is geen verschil in aanpak tussen woningen, kantoren, bedrijfspanden en andere objecten. In 2020 zijn er bij 58 plannen een aanvraag geweest voor groene leges met een potentiële legesvermindering van € 0,125 mln.

Leges sociale huurwoningen
Naast deze regeling is voor het realiseren van sociale huurwoningen 6 mln. beschikbaar gesteld om de bouw van sociale huurwoningen te stimuleren. In de legesverordening 2020 is een regeling opgenomen voor vermindering van leges voor sociale woningen. De vermindering is € 2.000 per gerealiseerde sociale huurwoning. In 2020 waren er 13 aanvragen voor 2.100 sociale huurwoningen met een potentiële legesvermindering van € 4,3 mln.

Omgevingswet
De Omgevingswet treedt naar verwachting 1 januari 2022 in werking. De opgave voor de gemeente is om het werken met kerninstrumenten voor te bereiden, zoals de omgevingsvisie en het omgevingsplan. En dat heeft de gemeente in 2020 dan ook gedaan. Met het omgevingsplan Binckhorst doet Den Haag ervaring op door met de Omgevingstafel Binckhorst de vergunningaanvragen integraal door projectinspecteur en adviseur(s) te behandelen op een vast dagdeel. Naast het bouwen wordt er ook getoetst aan thema’s als natuur, water, openbare ruimte en woonprogramma. Naast de Omgevingstafel is er ook een Toezichttafel.

Wet kwaliteitsborging
De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen treedt op 1 januari 2022 in werking. Met proefprojecten wordt ervaring opgedaan met deze wet. Omdat proefprojecten landelijk moeilijk van de grond komen zij er een 18-tal Ambassadeursnetwerken opgericht om proefprojecten te stimuleren.
Den Haag is een van de Ambassadeursgemeenten, maar is ook kritisch over de voorbereiding van de wet en heeft hier diverse keren aandacht voor gevraagd. Landelijk leveren we een bijdrage aan de implementatie en ontwikkeling van deze wet in nauwe samenwerking met de Vereniging Nederlandse Gemeenten en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties.

Stikstofproblematiek
Op 29 mei 2019 is het Programma Aanpak Stikstof via een rechterlijke uitspraak onbruikbaar geworden. Dit heeft in Den Haag vooral grote gevolgen voor vergunningverlening van projecten zoals woningbouw. Het Rijk heeft daaropvolgend maatregelen bekend gemaakt en wetsvoorstellen gedaan om de vergunningverlening en realisering van projecten weer mogelijk te maken.  

Op 1 januari 2020 is de Spoedwet aanpak stikstof in werking getreden. Deze spoedwet bevat instrumenten om op korte termijn de aanpak van stikstof mogelijk te maken met als doel: de natuur herstellen en de toestemmingverlening voor de rest van de (bouw)plannen weer vlot te trekken. Eén van die instrumenten is het stikstofregistratiesysteem. Hierin is ontwikkelruimte voor woningbouwprojecten beschikbaar gekomen die is ontstaan door de gunstige effecten van verlaging van de snelheid van 130 km/h naar 100 km/u. Voor Den Haag zijn inmiddels meerdere woningbouwprojecten – voor totaal circa 2.600 woningen – vergund met gebruikmaking van deze ontwikkelruimte. Op dit moment zijn er weer nieuwe aanvragen in behandeling om op deze manier woningbouwprojecten mogelijk te maken. Daarnaast is de wet- en regelgeving rondom de stikstofproblematiek continue in beweging en wordt binnenkort een nieuwe “Stikstofwet” verwacht die de inspanningsverplichtingen van het Rijk en de Provincies vastlegt en die instrumenten bevat die weer meer richting geven aan de wijze waarop vergunningverlening mogelijk is.

Aanvullend op de rijksmaatregelen, heeft de gemeente in onderzoek of er en welke lokale maatregelen mogelijk zijn die stikstof ontwikkelruimte opleveren. De kwantificering en haalbaarheid van deze maatregelen wordt in het voorjaar van 2021 gepresenteerd. Een van de maatregelen die al is afgesproken, is de sluiting van de Haagse Afval Centrale in de Binckhorst.

7. Bestemmingsplannen
In 2020 is gewerkt aan een beperkt aantal actualiseringsplannen waar in 2019 al mee gestart was. Nieuwe actualiseringsplannen zijn vanwege de komst van de Omgevingswet niet meer opgestart. De nog lopende actualiseringsplannen zijn Strand; Vruchten- en heesterbuurt; Ypenburg A12 Zone en Waldeck.

In 2020 is de inwerkingtredingsdatum van de Omgevingswet met een jaar verschoven naar 1 januari 2022. Onder regie van het programma Omgevingswet is gewerkt aan het aanpassen van de werkprocessen voor vergunning, toezicht en handhaving. De benodigde software is aangeschaft en aangesloten op het op het Digitaal Stelsel Omgevingswet. Er zijn verdere voorbereidingen getroffen voor het maken van één omgevingsplan voor Den Haag. Ook hier is software voor aangeschaft. Deze wordt in 2021 aangesloten op het digitaal stelsel. Voor de omgevingsvisie is een startnotitie opgesteld.
Op het gebied van dienstverlening is Den Haag onder andere bezig met het ontwikkelen van een strategie rondom vragenbomen voor vergunningaanvragen (toepasbare regels). Een belangrijk onderwerp op onder de omgevingswet is participatie. Dit is opgestart en wordt in 2021 verder vormgegeven.  

Er is 2020 een doelgroepenverordening voorbereid welke in 2021 ter besluitvorming aan de raad zal worden voorgelegd. De doelgroepenverordening maakt het mogelijk via het bestemmingsplan te sturen op een betaalbare woningbouwproductie.

8. Kernregistraties
Naast het beheer van basis- en kernregistraties is in 2020 gewerkt aan verbetering van de geo-informatievoorziening. Door de thuiswerksituatie hebben veel meer gebruikers geprofiteerd van digitale geo-informatie. Ook op afstand was er veel locatie gebonden informatie over de fysieke stad beschikbaar.

Begin 2020 werd bekend dat de landelijke interbestuurlijke commissie Middelen akkoord gaat met de subsidieaanvraag voor het programma Totaal Driedimensionaal (T3D). Dit is een programma waarin Den Haag samen met de Vereniging Nederlandse Gemeenten, Amsterdam en Rotterdam werkt aan een driedimensionale werkwijze voor de geo-basisregistraties. Dit betreft de hele keten: van inwinning en beheer tot gebruik. Elk van de gemeenten is verantwoordelijk voor een deel en voor Den Haag ligt de uitdaging bij de inwinning. Doel van het totale programma is een doorbraak te creëren op het gebied van driedimensionale informatie en klimaatadaptie.

De Wet Basisregistratie Ondergrond (BRO) is er al sinds 2018. In 2020 zijn er ruim 500 grondwatermonitoringsputten aangeboden aan de landelijke voorziening BRO. De landelijke voorziening zorgt ervoor dat deze gegevens nu voor iedereen beschikbaar zijn, open data. Verder is de tweede tranche van de BRO voorbereid, die op 1 januari 2020 wet is geworden. De tweede tranche betreft data over geotechnische boormonsterbeschrijvingen en -analyse.

Basisregistraties
Ook in 2020 is een zelftoets ingevuld voor de basisregistratie adressen en gebouwen en de basisregistratie grootschalige topografie. Beide basisregistraties voldoen aan de wettelijke norm.

In 2020 is verder gewerkt aan de uitwisseling van gegevens tussen de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) en de beheerregistraties van objecten in de buitenruimte. Doel: zorgen dat mutaties geautomatiseerd verlopen. Na afronding van groenbeheer en de speelplaatsen is er in 2020 een start gemaakt met wegen.

De overgang van de Wet kenbaarheid publieke beperkingen naar Beter kenbaar is afgerond en geslaagd. Dit moest voor eind 2020 gebeuren. NU worden niet alleen gegevens opgeslagen maar ook voorzien van de bijbehorende besluiten en geometrische kenmerken. Om die besluiten te kunnen uploaden, is het noodzakelijk dat aan de richtlijnen van de AVG werd voldaan. Daarvoor zijn ruim 3000 actuele besluiten geanonimiseerd.

In 2020 is het Haagse 3D stadsmodel (digitale stadsmaquette) verder in ontwikkeling genomen. Het 3D-stadsmodel geeft goed inzicht in de fysieke leefomgeving. In 2020 is er een Europese aanbesteding afgerond voor het genereren van 3D data.

Op 5 november 2020 was er het achtste Geocongres. Het onderwerp van het congres was: ‘Theory meets Practice….’. Het betrof een samenwerking van de gemeenten Delft, Rottterdam, Den Haag, het Nationaal Centrum voor Geodesie en Geoinformatica, het International Cartographic Association en de TU delft.

Datalab
In het derde kwartaal van 2020 zijn grote stappen gezet met het Datalab Energietransitie. Dit is een platform waarop informatieproducten worden ontwikkeld rondom een maatschappelijk vraagstuk. Er wordt gebruik gemaakt van open en gesloten data met verschillende doelen voor verschillende doelgroepen, maar wel met dezelfde data. Op deze manier wordt een samenwerkplatform opgebouwd waarbij alle betrokkenen op basis van dezelfde informatie beslissingen kunnen voorbereiden.

9. Grondbeleid
Op plannen, waarbij de gemeente niet zelf de grond uitgeeft, worden gemeentelijke kosten gerelateerd aan het bouwplan op de initiatiefnemer verhaald. Als een initiatiefnemer wil weten welke functies en welk programma mogelijk zijn op een bepaalde locatie, dan kan de gemeente een planuitwerkingskader (PUK) opstellen. In een PUK worden voorwaarden gesteld waarbinnen de plannen nader uitgewerkt dienen te worden. Als het plan vervolgens voldoende uitgewerkt is en de initiatiefnemer voldoet aan alle voorwaarden, kan een omgevingsvergunning aangevraagd worden, indien nodig in combinatie met een planologische wijziging. In dat geval wordt een anterieure overeenkomst gesloten die doorgaans meerdere jaren beslaat. De basis voor het kostenverhaal is de plankostenscan en het verhalen van gemeentelijke investeringen in de openbare ruimte die (deels) ten goede komen aan de nieuwbouwontwikkeling.

In 2020 is gewerkt aan het actualiseren van de plankostenscan om een breder ingebedde lange termijnvisie op kostenverhaal te borgen. In 2020 is voor circa € 1,6 mln. aan baten ontvangen die betrekking hebben op tientallen anterieure overeenkomsten en planuitwerkingskaders. Voorbeelden zijn Kijkduin, Wenckebachstraat, en Schaloenstraat.

In 2020 is onderzocht hoe vaker gebruik gemaakt kan worden van de mogelijkheden die actief grondbeleid biedt en in welke gevallen dit verstandig is. In 2021 wordt de raad over de uitkomsten geïnformeerd.