Financiële verantwoording op hoofdlijnen

 
Toelichting op de lasten:
De grootste lasten op het programma Financiën zijn de dotaties aan reserves, de betaalde en toegerekende rentelasten. De dotaties aan reserves zorgen ervoor dat de gemeente geld beschikbaar houdt voor uitvoering van beleid in toekomstige jaren.

Toelichting op de baten:
De gemeente verantwoordt in 2020 binnen het programma Financiën € 2.342,7 mln. aan baten en € 534 mln. aan onttrekkingen uit reserves, totaal € 2.876,7 mln..  Baten van het Rijk vormen 50% van het totaal; dit is de bijdrage vanuit het gemeentefonds. De belastingen maken 5% uit van de baten. De belangrijkste daarvan is de onroerende zaakbelasting (OZB). Van de baten bestaat 24% uit overige inkomsten (voornamelijk opbrengst Eneco), en 2% uit externe rente vanuit geldleningen (kort en lang) en winstuitkeringen van verbonden partijen. Bij winstuitkeringen gaat het om dividend vanuit onze deelnemingen. De onttrekkingen uit reserves maken 19% uit van de dekking.

Toelichting resultaat op hoofdlijnen
Het programma Financiën sluit af met een resultaat van € 28,3 mln. nadelig ten opzichte van de begroting. De belangrijkste resultaten zijn:

• € 8,6 mln. lagere baten algemene uitkering uit het gemeentefonds. Dit is te verklaren uit de zogeheten 'Haagse aantallen’; de bevolkingsgroei van Den Haag was in 2020 aanmerkelijk lager dan gedacht.
• € 6,8 mln. hogere baten algemene uitkering door niet begrote taakmutaties uit de decembercirculaire 2020. Van deze taakmutaties is € 5,5 mln. gerelateerd aan Corona.
• € 9,6 mln. nadelig resultaat door lagere onttrekkingen uit de gemeentebrede projectreserves. De lagere onttrekking uit de gemeentebrede projectreserves hangt samen met even grote voordelen op de desbetreffende beleidsprogramma’s. Gemeentebreed is het resultaat neutraal.
• € 5,1 mln. lagere baten als gevolg van inkomstenderving op dit programma als gevolg van Corona. Het betreft toeristenbelasting (€ 4,0 mln.) en de parkeergarage Spui (€ 1,1 mln.).
• € 13,2 mln. nadeel als gevolg van het niet realiseren van de begrote rijkscompensatie voor de inkomstenderving parkeerbelasting. Het financiële effect van het aanvullende compensatiepakket mag pas als opbrengst verwerkt worden in de jaarrekening 2021. Hierdoor is er in 2020 een nadeel op de baten van € 13,2 mln. ontstaan. Dit nadeel dient in relatie te worden gezien met de resultaten op parkeerbelasting op het programma Mobiliteit.
• Het nadeel op dit onderdeel van € 2,3 mln. hangt samen met een evengroot voordeel op  programma 13 – Stadsontwikkeling omdat de dotatie aan de bijbehorende voorziening niet is gerealiseerd.

Afwijkingen ten opzichte van 2019
De uitkomst 2020 verschilt ten opzichte van 2019. De toename van de baten (€ 817,0 mln.) komt met name door de verkoopopbrengst van de deelneming Eneco (€ 673,7 mln.) en een hogere algemene uitkering gemeentefonds (€ 128,0 mln.). Hiertegenover staan op andere beleidsprogramma's ook hogere lasten als gevolg van onder andere inflatie en groei van de stad. Het volume aan dotaties en onttrekkingen aan de reserves uit dit programma verschilt van jaar tot jaar. Dit hangt voornamelijk samen met nieuw beleid en herfaseringen per begrotingsjaar (reserves Allocatie incidentele middelen nieuw beleid), mutaties in de reserve Activafinanciering en de Algemene reserve (zie onderdeel 'Reserves, voorzieningen en investeringen').

Toelichting effecten Corona

• HTM mocht door de lagere reizigersinkomsten als gevolg van Corona geen dividend in 2020 uitkeren. De hierdoor verwachte inkomstenderving  is bij de voorjaarsnota 2020 (RIS305404 ) ingeschat op € 3,0 mln. nadelig. In de begrotingsactualisatie 2020 is het te ontvangen dividend naar nihil bijgesteld. Omdat er daadwerkelijk geen dividend is uitgekeerd bedraagt de inkomstenderving voor de gemeente Den Haag op dit onderdeel € 3 mln. nadelig. In 2021 wordt bekend of de gemeente hiervoor een compensatie van het rijk ontvangt.
• De gemeente is, in verband met corona, tot 1 juni 2020 gecompenseerd voor de inkomstenderving parkeerbelasting en toeristenbelasting via de algemene uitkering. Het Rijk heeft ook toegezegd reële compensatie te geven voor de inkomstenderving vanaf 1 juni. Bij de begrotingsactualisatie is deze aanvullende verwachte inkomstenderving op parkeerbelasting (€ 13,2 mln.), toeristenbelasting (€ 5,0 mln.) en parkeeropbrengsten parkeergarage Spui (€ 1,0) als baten geraamd op programma Financiën en toegevoegd aan de reserve Buffer Coronacrisis. Deze middelen zijn ook in de begroting onttrokken aan de reserve Buffer Coronacrisis ten behoeve van de bovengenoemde activiteiten.
  Echter heeft de commissie BBV in januari 2021 een uitspraak gedaan dat het financiële effect van het aanvullende compensatiepakket als opbrengst verwerkt moet worden in de jaarrekening 2021 en dus niet in de jaarrekening van 2020 mag worden verwerkt. Hierdoor is er in 2020 een nadeel op de baten van € 19,2 mln. ontstaan. Dit nadeel dient in relatie te worden gezien met de resultaten op de diverse onderdelen, waardoor de financiële effecten op dit programma als volgt zijn: Parkeerbelasting (€ 13,2 mln. N., hangt samen met programma Mobiliteit), Toeristenbelasting (€ 4,0 mln. N.), Parkeergarage Spui (€ 1,1 mln. N.). Voor de daadwerkelijke tekorten verwacht de gemeente een reële bijdrage van het rijk in 2021 te ontvangen. Tegelijkertijd is er sprake van een neutrale ontwikkeling in relatie tot de reserve Buffer Coronacrisis. Omdat de rijkscompensatie niet in 2020 mag worden verantwoord, ontstaat er een voordeel op de begrote dotatie van € 19,2 mln. aan de reserve Buffer Coronacrisis. Hier tegenover staat een evengroot nadeel op de begrote onttrekking, per saldo neutraal.

Waar bestaan de kosten uit?
Financiële verantwoording per activiteit

In 2020 is aan algemene uitkering € 1,45 mld. ontvangen. 

Toelichting financieel resultaat   € 0,1 mln.   V/IS
Het voordeel op het gemeentefonds bedraagt in 2020 € 0,1 mln. Dit wordt met name veroorzaakt door:

• 'Haagse aantallen'   € 8,6 mln.   N/S

  Er is een structureel nadeel van € 8,6 mln. ontstaan op de zogeheten ‘Haagse aantallen’ van de verdeelmaatstaven in het gemeentefonds voor 2020. Dit is een verzamelnaam voor allerlei ontwikkelingen die met onderliggende aantallen van de verdeelmaatstaven te maken hebben. In de begroting gaat de gemeente Den Haag ervan uit dat de stad even snel groeit als het land - in alle opzichten: inwoners, woz-waarde, jongeren enz. De bevolkingsgroei van Den Haag was in 2020 lager dan gedacht - het Centraal Bureau voor de Statistiek bevestigde dat op 5  januari 2021 in het persbericht 'Bevolkingsgroei grotere steden stokt door lagere immigratie'. Grotere steden hadden daar meer last van dan gemiddeld. Ter illustratie: het nadeel betreft circa 0,6% van het totaalbedrag van het gemeentefonds over 2020.

• Taakmutaties decembercirculaire   € 6,8 mln.   V/I
• Op taakmutaties uit de decembercirculaire 2020 heeft de gemeente € 6,8 mln. meer ontvangen. Hiervan is € 5,5 mln. gerelateerd aan Corona. Een taakmutatie houdt in dat de gemeente meer geld van het Rijk krijgt, maar dat hier tegenover meer taken en dus meer lasten voor de gemeente staan. Op grond van verslaggevingsvoorschriften dient de gemeente de taakmutaties in 2020 als baat te verantwoorden. Het spreekt voor zich dat deze ontwikkeling niet meer in de begroting verwerkt kon worden en komt daarom nu tot uitdrukking als een positief resultaat. Hierbij dient te worden opgemerkt dat dit deel van het positieve resultaat 2020 in 2021 nodig is om de extra lasten voor de taakmutaties te dekken. De taakmutaties die hier betrekking op hebben (> € 0,5 mln.) betreffen: Nacalculatie overgang WMO naar Wlz (€ -0,6 mln.), Kiezers in buitenland (€ 1,5 mln.), Re-integratie (€ 2,9 mln.), Continuïteit WMO en jeugdzorg (€ 0,5 mln.) en Crisisdienstverlening (€ 0,6 mln.).

• Verrekening voorgaande jaren   € 1,9 mln.   V/I

  Ook heeft de gemeente € 1,9 mln. ontvangen omdat de ‘Haagse aantallen’ van de voorgaande jaren hoger zijn dan verwacht. Dit zijn landelijke nacalculaties die vooraf moeilijk in te schatten zijn.

In het onderdeel 'Reserves, voorzieningen en investeringen' staat een inhoudelijke toelichting.

Toelichting financieel resultaat   € 8,4 mln.   N/I

• Gemeentebrede reserves   € 9,6 mln.   N/I
• Betreft een nadeel van € 9,6 mln. op de gemeentebrede reserves als gevolg van lagere bestedingen bij andere programma’s. Hier tegenover zijn op de betreffende programma's minder lasten gerealiseerd, waardoor het resultaat gemeentebreed neutraal is. De inhoudelijke toelichten zijn opgenomen in de betreffende beleidsprogramma's. Het betreft:
  • Reserve Grote projecten: € 5,8 mln. (programma 6 € 0,15 mln., programma 7 € 0,7 mln., programma 9 € 1,0 mln., programma 10 € 0,1 mln., programma 11 € 0,25 mln.,  programma 13 € 3,5 mln., programma 14 € 0,1 mln.);
  • Reserve Extra impuls voor betaalbaar wonen voor sociale woningbouw en starterswoningen € 0,5 mln. (programma 13);
  • Reserve Verbetering duurzame mobiliteit € 0,3 mln. (programma 12);
  • Reserve Duurzaamheid en energietransitie € 0,5 mln. (programma 3);
  • Reserve Verhogen kwaliteit in gebiedsontwikkeling en sociale woningbouw € 1,1 mln. (programma 13);
  • Reserve uitlichting vastgoed grexen € 0,1 mln. (programma 13);
  • Reserve Internationaal & werving: € 1,3 mln. (programma 11).

Gemeentebrede reserveringen   € 1,3 mln.   V/I
Dit voordeel van € 1,3 mln. betreft met name de vrijval van diverse reserveringen, zoals: restant loon- en prijsbijstelling, G4-programma financiële trainees, faseringsverschillen taakmutaties en organisatiekosten.

Concernreserve Buffer Coronacrisis   per saldo neutraal
Tegelijkertijd is er sprake van een neutrale ontwikkeling in relatie tot de reserve Buffer Coronacrisis. Omdat de rijkscompensatie (voor inkomstenderving na 1 juni) niet in 2020 mag worden verantwoord, ontstaat er een voordeel op de begrote dotatie van € 19,2 mln. aan de reserve Buffer Coronacrisis. Hier tegenover staat een evengroot nadeel op de begrote onttrekking, per saldo neutraal.                                           

De algemene reserves bestaan uit de algemene reserve, de programmareserves, de centrale bedrijfsvoeringsreserves en de onderhoudsreserves vastgoed en sportaccommodaties. 
In onderdeel 'Reserves, voorzieningen en investeringen' is een inhoudelijke toelichting opgenomen.

Dit zijn verstrekte langlopende leningen aan de St. Jacobusstichting.

Dit zijn verstrekte langlopende leningen aan de Grondexploitatie Maatschappij Vroondaal C.V..

Lasten
In 2020 is € 28,8 mln. aan rente betaald voor opgenomen langlopende leningen en gestorte waarborgsom derivaten (collateral), € 12,9 mln. opgenomen aan interne rentelasten eigen en vreemd vermogen, € 114,4 mln. gedoteerd aan de reserve activafinanciering voor incidentele dekking investeringen en zijn de lasten € 32,8 mln. verlaagd in verband met toegerekende rentelasten.

Baten
In 2020 is € 673,7 mln. ontvangen uit de verkoop van de deelneming Eneco. Verder is in 2020 € 12,2 mln. aan rente ontvangen voor verstrekte langlopende leningen aan derden, opgenomen korte geldleningen (negatieve rente) en obligaties. Daarnaast is € 12,9 mln. opgenomen aan interne rentebaten eigen- en vreemd vermogen en is € 25,2 mln. ontvangen aan dividend van deelnemingen en belegging Meewind. Aan rentebaten is € 4,0 mln. toegerekend aan andere activiteiten (negatieve rentebaat) in verband met projectfinanciering. Uit de reserve Activafinanciering is € 5,5 mln. onttrokken voor incidentele dekking kapitaallasten en is totaal € 30,0 mln. vrijgevallen ten behoeve van de uitvoering van nieuw beleid en is € 4,6 mln. overgeheveld naar de reserve Grote projecten voor gebiedsontwikkeling Binckhorst & CID. De vrijval van € 30,0 mln. was mogelijk omdat de corresponderende jaarlijkse kapitaallasten structureel in de exploitatie zijn opgenomen. De overige baten bedragen € 0,7 mln..

Toelichting financieel resultaat lasten   € 0,9 mln.   V/I 
Betreft diverse kleine verschillen op de rentelasten van circa € 0,9 mln.

Toelichting financieel resultaat baten                                                                              € 0,7 mln.   V/I 
Dividenden   € 0,6 mln.   V/I
Aan dividenden is € 0,6 mln. meer ontvangen dan was opgenomen in de geactualiseerde begroting, voornamelijk door een hogere dividenduitkering van Stedin (€ 0,4 mln.).

Overig   € 0,1 mln.   V/I

Lasten
In 2020 is € 23,4 mln. aan lasten gemaakt. De balanswaarde is vanwege afkoop van eeuwigdurende canonbetaling met € 15,0 mln. verlaagd. De rentelasten over de boekwaarde per 1 januari 2020 van erfpachtrechten waren in 2020 € 4,0 mln. De afschrijving van opstallen in erfpacht waren € 0,6 mln. In het Fonds Canons Ineens is een storting van € 2,3 mln. gedaan in verband met de nominale canon van langdurig afgekochte rechten. De overige kosten zijn € 1,5 mln. en hebben voornamelijk betrekking op personeelslasten.

Baten
In 2020 is voor € 31,4 mln. aan baten gerealiseerd. De canonopbrengsten inclusief administratie & beheerkosten bedragen € 13,2 mln. Door contractwijzigingen is er voor € 18,2 mln. aan incidentele opbrengsten gerealiseerd. Dit zijn vooral baten (€ 16,5 mln.) voor de eeuwigdurende afkoop van de canonverplichting. Tegenover deze verkregen afkoopsommen staat echter een afboeking van de balanswaarden voor € 15,0 mln. als last. De overige opbrengsten hebben betrekking op verkoop bloot eigendom, bijdrage splitsingskosten en erfpachtsuppletie. 

Toelichting financieel resultaat lasten   € 11,5 mln.   N/I

Afboeking boekwaarden erfpachtverplichtingen   € 11,8 mln.   N/I
Vanwege eeuwigdurend afkopen van de canonverplichting is de balanswaarde afgeboekt. Het aantal afkopen is minder dan begroot en dit komt mede door het lage canonpercentage. De gemiddelde afboeking is wel hoger dan begroot.  Bij het project Wijnhavenkwartier is vlak na de uitgifte van de torens A en B de canonverplichting eeuwigdurend afgekocht.  Hierdoor is de balanswaarde voor een bedrag van € 11,5 mln. afgeboekt. Tegenover de hogere afkoopsommen staan ook de hogere afboeking.

Overig   € 0,3 mln.   V/I

Toelichting financieel resultaat baten   € 8,4 mln.   V/I

Afkoopsommen canonverplichtingen   € 10,8 mln.   V/I 
Vanwege het lage canonpercentage is er minder voor afkopen van de canonverplichting gekozen. Daarnaast is bij de heruitgifte de keuze voornamelijk op canonbetaling gevallen. De gemiddelde afkoopsom is wel lager dan begroot. Bij het project Wijnhavenkwartier is vlak na de uitgifte van de torens A en B de canonverplichting eeuwigdurend afgekocht. De totaal ontvangen afkoopsom is € 11,5 mln.

Erfpachtsuppletie WOM Den Haag Zuidwest   € 2,3 mln.   N/I 

In 2020 zijn er geen projecten vanuit de wijkontwikkelingsmaatschappij Den Haag Zuidwest (WOM DHZW) gerealiseerd, waardoor er geen erfpachtsuppletie is afgedragen. Dit nadeel van € 2,3 mln. hangt samen met een evengroot voordeel op  programma 13 – Stadsontwikkeling omdat de dotatie aan de bijbehorende voorziening niet is gerealiseerd. 

Belastingen

Lasten
De lasten binnen programma Financiën met betrekking tot Belastingen betreffen met name de perceptiekosten (kosten voor het heffen en innen van belastingen) van € 4,2 mln.. Er zijn diverse voordelen op de perceptiekosten behaald van per saldo € 0,7 mln. Tot slot is beperkt gebruik gemaakt van de compensatieregeling startende ondernemers.

Baten
De baten van de diverse belastingen zijn weergegeven in bovenstaande tabellen. Hierin komt het niet verwerken van compensatie inkomstenderving voor parkeerbelasting (€ 13,2 mln.) en toeristenbelasting (€ 5,0 mln.) tot uitdrukking. In 'Belastingen overig' zijn de precariobelasting en hondenbelasting opgenomen.

Toelichting financieel resultaat   € 15,6 mln.   N/I

Toeristenbelasting   per saldo € 4,0 mln.   N / I
Begroting en realisatie
In de ontwerpbegroting 2020 waren inkomsten toeristenbelasting geraamd ter hoogte van € 12,2 mln. De verwachte inkomstenderving als gevolg van Corona is ingeschat op € 7,7 mln. Daarom zijn de inkomsten toeristenbelasting in de begrotingsactualisatie 2020 (RIS306159) bijgesteld tot € 4,5 mln.. Uiteindelijk is € 5,5 mln. aan totale opbrengsten toeristenbelasting gerealiseerd. Dit geeft een voordelig resultaat van € 1,0 mln.. Dit komt doordat de inkomstenderving door Corona € 6,7 mln. betrof, terwijl een inkomstenderving van € 7,7 mln. was begroot.
Compensatie inkomstenderving
Het voordelige resultaat moet in samenhang worden gezien met het nadeel op de activiteit “een ander onderdeel van programma 15 – financiën. Daar is een rijksbijdrage begroot van € 7,7 mln. als tegemoetkoming voor lagere inkomsten. De gemeente heeft van het rijk tot nu toe € 2,7 mln. compensatie ontvangen. Het nadeel op de rijkscompensatie voor inkomstenderving toeristenbelasting bedraagt daarmee € 5,0 mln.
Daadwerkelijke inkomstenderving
De ontvangen rijkscompensatie (€ 2,7 mln.) is lager dan inkomstenderving op dit onderdeel (€ 6,7 mln.). Voor het tekort van € 4,0 verwacht de gemeente een reële bijdrage. De vergoeding wordt in 2021 door het rijk vastgesteld op basis van de jaarrekeningcijfers.  

Parkeerbelasting   € 13,2 mln.   N/I
De gemeente is, in verband met corona, tot 1 juni 2020 gecompenseerd voor de inkomstenderving parkeerbelasting. Het Rijk heeft ook toegezegd reële compensatie te geven voor de inkomstenderving vanaf 1 juni. Bij de begrotingsactualisatie is deze aanvullende verwachte inkomstenderving op parkeerbelasting
(€ 13,2 mln.) als baten geraamd op dit programma Financiën.
Echter heeft de commissie BBV in januari 2021 een uitspraak gedaan dat het financiële effect van het aanvullende compensatiepakket als opbrengst verwerkt moet worden in de jaarrekening 2021 en dus niet in de jaarrekening van 2020 mag worden verwerkt. Hierdoor is er in 2020 een nadeel op de baten van € 13,2 mln. ontstaan. Dit nadeel dient in relatie te worden gezien met de resultaten op parkeerbelasting op het programma Mobiliteit.

Overige belastingen   € 1,5 mln.   V/I

Lasten
De lasten hebben met name betrekking op de aanslagen vennootschapsbelasting 2016 – 2020 over de reclame-inkomsten. De Belastingdienst is van mening dat over de reclame-inkomsten vennootschapsbelasting (winstbelasting) betaald moet worden. De gemeente Den Haag (en met haar vele andere gemeenten) bestrijdt dit. Tegen deze aanslagen tekent de gemeente Den Haag dan ook bezwaar aan. Om betaling van hoge bedragen aan belastingrente aan de Belastingdienst te voorkomen, heeft de gemeente Den Haag de reclame-inkomsten in de aangiften vennootschapsbelasting meegenomen en heeft zij de aanslagen vooralsnog betaald. Het gaat om een totaalbedrag van € 2,4 mln., dit leidt tot een nadeel in 2020. In 2020 is daarnaast op de activiteit reclame opbrengsten € 0,1 mln. besteed aan personeelskosten voor het contractbeheer, juridische kosten en beheerkosten (o.a. energiekosten).

Baten
De baten van € 2,7 mln. hebben betrekking op diverse reclameovereenkomsten voor het exploiteren van
reclamedragers in de buitenruimte door reclame-exploitanten (zoals in de tramhokjes).

Lasten
De lasten betreffen met name apparaatslasten, vennootschapsbelasting parkeergarage Spui, verzekering van panden en goederen, en beheer van een aantal bijzondere objecten (zoals molens, oude dienstwoningen).

Baten
De baten betreffen met name uitbetalingen door verzekeraars voor schades en claims, parkeerbaten parkeergarage Spui, huuropbrengsten van de bijzondere objecten. In de tabel 'Compensatie inkomstenderving parkeergarage' komt het niet verwerken van de compensatie van het Rijk tot uitdrukking.

Toelichting financieel resultaat lasten   € 0,7 mln.   V/I 

Risicomanagement   € 0,4 mln.   V/I
Als gevolg van de Corona is minder gebruik gemaakt van de voorzieningen (onderwijs, huisvesting en wagenpark), waardoor de uit te betalen schade op het onderdeel ‘eigen risico’ lager is dan geraamd. Voor 2020 betrof dat een voordeel van € 0,4 mln..

Vennootschapsbelasting   € 0,5 mln.   V/I
Het voordelig resultaat op vennootschapsbelasting komt door verrekening van voorgaande jaren (€ 0,3 mln.). En daarnaast is, als gevolg van de lagere parkeerbaten, minder vennootschapsbelasting afgedragen (€ 0,2 mln.).

Overig   € 0,2 mln.   N/I

Toelichting financieel resultaat baten   per saldo € 1,1 mln.   N/I 

Parkeergarage Spui    per saldo € 1,1 mln.    N/I
Begroting en realisatie
In de ontwerpbegroting 2020 waren baten geraamd ter hoogte van € 1,6 mln. De verwachte inkomstenderving als gevolg van Corona is ingeschat op € 1,0 mln. Daarom zijn de inkomsten uit de parkeergarage in de begrotingsactualisatie 2020 (RIS306159) bijgesteld tot € 0,6 mln.. Uiteindelijk is € 0,5 mln. aan opbrengsten gerealiseerd. Dit geeft een nadelig resultaat van € 0,1 mln.. Dit komt doordat de inkomstenderving door Corona € 1,1 mln. betrof, terwijl een inkomstenderving van € 1,0 mln. was begroot.
Compensatie inkomstenderving
Het voordelige resultaat moet in samenhang worden gezien met het nadeel op de activiteit “Compensatie inkomstenderving parkeergarage”. Daar is de verwachte rijksbijdrage begroot van € 1,0 mln. als tegemoetkoming voor lagere inkomsten. De gemeente heeft echter van het rijk tot nu toe voor dit onderdeel geen compensatie ontvangen. Het nadeel op de rijkscompensatie voor inkomstenderving bedraagt daarmee € 1,0 mln.
Daadwerkelijke inkomstenderving
Omdat er nog geen rijkscompensatie is ontvangen bedraagt de daadwerkelijke inkomstenderving € 1,1 mln. In 2021 wordt bekend of de gemeente hiervoor een compensatie van het rijk ontvangt.

Lasten
Dit betreft de lasten van de accountantscontrole van de gemeente (€ 1,8 mln.) en de kosten van controles van externe opdrachtgevers (€ 0,2 mln.).

Baten
De baten van controles van externe opdrachtgevers bedraagt € 0,3 mln.. In overzicht Overhead zijn de werkzaamheden van de accountant die niet betrekking hebben op de accountantscontrole opgenomen. Het voordeel op dit programma (€ 0,4 mln.) wordt gecompenseerd door een nadeel op overzicht overhead (€ 0,4 mln.).