Cultuur en bibliotheek

Beleidsverantwoording per activiteit

 
Cultuur & accommodaties voor kunstbeoefening

Cultuureducatie
Voor het basisonderwijs kreeg CultuurSchakel geld voor de uitvoering van de landelijke matchingsregeling Cultuureducatie met Kwaliteit. Hiervan is 50% door de gemeente gesubsidieerd en 50% door het Fonds voor Cultuurparticipatie. Hiermee zijn de basisscholen in staat gesteld om cultuuronderwijs te integreren in het reguliere lesprogramma van de school. Aanvullend op dit onderwijsprogramma stelde de gemeente in 2020 geld beschikbaar voor basisscholen voor het inkopen van culturele activiteiten. In verband met corona hebben veel van deze cultuurbezoeken niet plaats kunnen vinden. Culturele instellingen zijn creatief geweest in het vinden van digitale alternatieven.

Het budget voor het voortgezet onderwijs is in 2020 gebruikt om meer jongeren in aanraking te laten komen met kunst en cultuur (RIS297299). De huidige nota Cultuureducatie is met 1 jaar verlengd (RIS305693).

Cultuurparticipatie en amateurkunst
CultuurSchakel heeft in 2020 de Compensatieregeling Corona Vrijetijdskunst opgezet.

In elk stadsdeel organiseerden de Cultuurankers in 2020 culturele activiteiten. De Cultuurankers vormen een netwerk samen met instellingen in de regiogemeenten Haaglanden. Vanuit het regioprofiel Regio Den Haag (RIS301028) vormen zij een proeftuin waarin zij kennis en ervaring uitwisselen over de cultuurankermethodiek. In 2020 hebben de deelnemende instellingen kennis en ervaring uitgewisseld in gezamenlijke projecten en themabijeenkomsten. Ook is een begin gemaakt met de realisatie van een publicatie waarin deze kennis en ervaring toegankelijk wordt gemaakt voor anderen.

Pop
Vanuit het meerjarenbeleidsplan zijn middelen besteed aan de Haagse popinfrastructuur en aan de versterking van een levendig en dynamisch popklimaat voor het makersklimaat, talentontwikkeling en cultuurparticipatie. Zo zijn er subsidies verstrekt aan ProJazz, PAARD, Popradar, Aight, het Popdistrict en Musicon.

Sinds 2018 wordt gewerkt met de nota Ruimte voor Pop (RIS298121) waarbij aanvullende middelen zijn ingezet om de digitale infrastructuur te continueren door stichting BROUHAHA (3voor12 Den Haag) en het General Urban Arts Platform te ondersteunen.

In 2020 is € 0,45 mln. gereserveerd voor een Popfonds om de Haagse popcultuur te ondersteunen. Door corona is dit geld nog niet besteed. Momenteel wordt een haalbaarheidsonderzoek gedaan naar de realisatie van een broedplaats voor popmuziek. Ook wordt de haalbaarheid van de een zaal voor 600 bezoekers bij PAARD onderzocht.

Aanvullende subsidieregelingen
Naast de meerjarensubsidies op grond van het meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur bood de gemeente in 2020 aanvullende subsidieregelingen voor het bereiken van specifieke doelen: de regeling Culturele projecten Den Haag 2018 (RIS297616), de regeling Broedplaatsen (RIS281701), de regeling Cultureel ondernemerschap (RIS301936) en de regeling Makers Den Haag 2019 (RIS303206).

Regeling voor culturele projecten
Via de subsidieregeling Culturele projecten Den Haag 2018 (RIS297616) worden kunst- en cultuurprojecten in de stad met subsidie ondersteund. In 2020 werd er voor 154 projecten subsidie aangevraagd. De Adviescommissie culturele projecten heeft de aanvragen beoordeeld. Zij heeft geadviseerd om voor 60 projecten subsidie toe te kennen. Het subsidiebudget van € 0,9 mln. is volledig benut.

Regeling voor broedplaatsen
In 2020 zijn 8 initiatieven gehonoreerd binnen de subsidieregeling voor broedplaatsen (RIS281701). Ter ondersteuning van de professionalisering deden 6 broedplaatsen mee aan een cursus administratie en het oprichten van een rechtspersoon. Daarnaast is voor 3 broedplaatsen ondersteuning ingezet voor het besturen van een broedplaats. De Haagse broedplaatsen hebben een platform in het leven geroepen waar onderling informatie en ervaringen worden uitgewisseld. Een nota voor het nieuwe Broedplaatsenbeleid (RIS306134) is opgesteld voor 2021-2024.

Regeling voor cultureel ondernemerschap
In 2020 zijn 10 initiatieven gehonoreerd binnen de subsidieregeling Stimulering cultureel ondernemerschap Den Haag 2020. Deze regeling (RIS304586) is in 2020 vernieuwd en afgestemd op het beleidskader Kunst en Cultuur 2021-2024. Ook is de communicatie tussen aanvrager en gemeente verbeterd aan de hand van de volgende punten: in de regeling zijn definities geconcretiseerd; op het aanvraagformulier is informatie gecentraliseerd; het inwinnen van advies door de aanvrager is toegankelijker gemaakt.  
In 2020 is vanuit deze subsidieregeling een bijdrage geleverd aan het verduurzamen het zeefdrukatelier van de Grafische Werkplaats, kennisinkoop op het gebied van productie, communicatie en sponsor- en fondsenwerving voor Stichting Film en Theater 070 en ontwikkeling van de infrastructuur voor online aanbod van slagwerkgroep Percossa.

Voordekunst
In 2020 is de gemeente verder gegaan met de samenwerking met het crowdfundingplatform voordekunst . Om ondernemerschap bij makers en organisaties te stimuleren, draagt de gemeente 25% van een project bij op het moment dat de maker zelf 75% financiering bereikt. Vanwege corona is gedurende een deel van het jaar deze bijdrage verhoogd van 25% naar 50%.
In 2020 is een bijdrage geleverd aan een fotoproject over de sloop van de Allerheiligste Sacramentskerk, een Franstalig debuutalbum van Tess Merlot, een uitwisseling van repertoire tussen jazz en elektronische muziek van The Hague Songbook Exchange en de kunstkleding van Kunslingen een jubileumboek voor De Nieuwe Regentes.  

Regeling voor makers
De regeling Makers Den Haag (RIS303206) is gericht op de artistieke ontwikkeling van makers uit Den Haag. Een individuele maker dient voor deze regeling samen te werken met een culturele organisatie uit de stedelijke cultuurregio Den Haag of stedelijke cultuurregio Leiden. Er was in 2020 grote belangstelling voor deze subsidieregeling, eind februari was het budget na 16 verleningen al op.
Julie de Ruijter, een jonge Haagse maker met een achtergrond in textiel, ging dankzij de makersregeling aan de slag met Stichting Ademruimte om haar visie voor een interactieve kunstvorm te realiseren. “De makersregeling heeft mij het afgelopen jaar echt de ruimte gegeven om mij te ontwikkelen en plannen verder uit te diepen. Dat was zonder de regeling echt niet gelukt.”

Waar Julie als modeontwerper afstudeerde aan de KABK, is Nordin Besling zoals hij het zelf omschrijft ‘selfmade’. Hij deed geen kunstopleiding maar zocht zijn eigen weg. Dankzij de makersregeling kreeg hij de kans om samen met het Haags HipHop Centrum zich te richten op het ontwikkelen van zijn kwaliteiten als artiest. Hij werd vorig jaar genomineerd voor de Haagse Popprijs.  

Amare
In 2020 is de organisatie van de opening van Amare doorgezet door de instellingen. Er is voor 3 openingsprojecten subsidie aangevraagd waarbij goed rekening is gehouden met de criteria uit het coalitieakkoord (RIS304121): nieuw werk, laagdrempelig en met een hoge mate van cultuurparticipatie. De 3 projecten zijn gehonoreerd.

Culturele instellingen werken gezamenlijk aan het openingsprogramma. Ze bereiden een feestelijk programma voor waarin concerten, voorstellingen, rondleidingen en veel meer worden aangeboden. Aan Amare verbonden musici, dansers en makers planen om met bewoners en Haagse kunstenaars een reeks bijzondere voorstellingen uit te voeren die een stadsparcours vormen van huiskamerconcerten, theatrale installaties en speciale optredens op pleinen.

Zie verdere toelichting over de voortgang van de bouw van Amare onder de tabel Investeringen.

Musea
Onder de vele fysieke en digitale exposities en museale activiteiten in 2020 waren 2 opvallende initiatieven. In het voorjaar maakte het Museon de tentoonstelling ‘Getekend. Persoonlijke verhalen over de Japanse bezetting’ ook online toegankelijk. Wekelijks stonden nieuwe tekeningen en voorwerpen op de website met een link naar geluidsopnamen van bijbehorende verhalen.

#corona
Het Haags Historisch Museum toonde de impact van corona op ons dagelijks leven in een expositie met persoonlijke inzendingen en dagboeken van stadsbewoners, naast foto’s van stadsgezichten door Sandra Uittenbogaart. In samenwerking met Stroom presenteerde het museum ook de installatie ‘In times of corona’ van Johan Nieuwenhuize, die stadsgezichten in tijden van corona en foto's van social media met #corona naast elkaar plaatst. EenVandaag kondigde in een uitgebreid item de opening van de expositie aan.

Slechtzienden
Escher in het Paleis ontving de juryprijs van de RAAK Stimuleringsprijs voor toegankelijkheid. Op basis van bekende Escherprenten werden 3 permanent opgestelde, interactieve objecten ontwikkeld die beleefd kunnen worden door mensen die blind of visueel beperkt zijn. Ze zorgden voor een zelfstandig museumbezoek en het onderlinge gesprek tussen ‘zienden’ en ‘niet-zienden’. Daarnaast zijn er speciale rondleidingen en is een speciale versie van de Highlights audiotour gemaakt voor blinden en slechtzienden. Het project is in een leer- en ontwikkelproces gerealiseerd samen met de Haagse Hogeschool en het Technasium ISW Hoogeland.

Op voordracht van het Haags Historisch Museum is George Maduro nu opgenomen in de Canon van Nederland, in het venster over de Tweede Wereldoorlog. Het museum beheert een deel van de nalatenschap van Maduro, waaronder zijn uniform en persoonlijke documenten.

Collectiezaken
Dit jaar was museum Bredius aan de beurt voor de periodieke meting door het Erfgoedhuis Zuid-Holland. Het museum stapt momenteel over naar een professioneel collectieregistratiesysteem met mogelijkheden voor een verdieping van de registratie. Ook in procedures rond het nummeren van objecten en de standplaatsregistratie zijn vorderingen gemaakt. Museum Bredius pakt preventieve conservering op adequate wijze aan met goede zorg voor gebouw en collectie. Metingen van het binnenklimaat laten over het algemeen goede waarden zien, afgezien van de hoge temperaturen in de zomer. Het museum is hier alert op en heeft losse airconditioning-apparatuur aangeschaft voor een koeler binnenklimaat in die periode. Het museum heeft zowel organisatorisch als bouwkundig en elektronisch maatregelen genomen voor de veiligheid van gebouw en collectie.

Het Kunstmuseum presenteerde in de, ook door koningin Máxima bezochte, expositie Koninklijk Blauw de recent verworven 17de-eeuwse spectaculaire bloempiramides. Wereldwijd zijn hiervan slechts 3 andere sets bekend. Ook kon het museum aan de collectie 3 vroege werken van Mondriaan toevoegen en ontving het Auguste Herbins Le Remorqueur (De Sleepboot) uit 1907 als geschenk. Twee eerdere aanwinsten uit 2014, grote draadsculpturen van de Amerikaanse kunstenaar Fred Sandback, zijn in de zomer getoond bij Nest. Het publiek kon een tijdslot boeken om helemaal alleen de sculpturen en hun ruimtewerking te ervaren.

De gemeentelijke collectie kunst in de openbare ruimte werd onder leiding van Stroom verrijkt met het spectaculaire Ling Zhi Helicopters van de internationaal befaamde kunstenaar Huang Yong Ping. Door de op de wind draaiende helicopterwieken lijkt het kunstwerk net geland op locatie, het gebied van het voormalig vliegveld Ypenburg.

Beeldende kunst
In 2020 is de website Buiten Kunst Den Haag ontwikkeld, waarmee het eerste deel van de ruim 700 kunstwerken en monumenten in Den Haag is ontsloten. Op de site staan informatie over het kunstwerk of monument en over de kunstenaar. Uitgebracht door Stroom: een fysieke en downloadbare geïllustreerde plattegrond met 150 highlights. De lancering van de website vindt plaats in 2021.

Archeologie

In 2020 heeft Den Haag de eerste voorbereidingen getroffen voor de Omgevingsvisie en de implementatie van de Omgevingswet. Daarnaast is gewerkt aan de vernieuwing van het archeologisch beleid dat in 2021 wordt vastgesteld. In 2020 zijn ongeveer 350 adviezen gegeven en 30 onderzoeken gedaan waaronder 2 opgravingen. Er zijn 19 archeologische publicaties verschenen. Zo is een onderzoek langs de Noordweg gedaan waar een zeldzame plattegrond van een huis uit de ijzertijd is aangetroffen. Verder zijn voorbereidingen getroffen voor onderzoek bij de renovatie van het Binnenhof, waaronder een onderzoek in de Hofkapel. De 2 grootste publicaties gaan over de begraafplaats rondom de Grote Kerk en over de neolithische vindplaats op de Steynhof.

Den Haag vindt het belangrijk dat de kennis over het verleden wordt ‘teruggegeven’ aan bewoners en bezoekers van de stad. Dat gebeurt via lessen op school, lezingen, exposities, publicaties en open dagen bij opgravingen en in de Tempel. Vanwege corona zijn in 2020 helaas niet alle geplande publieksactiviteiten doorgaan. Wel zijn enkele onlinezaken ontwikkeld, zoals een rondleiding met Open Monumentendag en vlogs. De eerste aflevering van een vlogserie over archeologie in de Haagse openbare ruimte is met succes vertoond op de Reuvensdagen. Er zijn 2 lezingen gegeven.

Educatie
In 2020 zijn 109 archeologielessen gegeven: circa 59% van wat was gepland. De cursus Hagologie (voor volwassenen) is 1 keer verzorgd.

Evenementen en activiteiten
De gemeente Den Haag heeft meegedaan aan de digitale Open Monumentendag. Ook is meegewerkt aan 8 evenementen: excursies en een permanente archeologische tentoonstelling in het Trefpunt van de Rotterdamsebaan, een Virtual Reality-omgeving in de tentoonstelling Ötzi van het Museon en 3 archeologievlogs. Bij de publieksactiviteiten is veel gebruik gemaakt van moderne digitale technieken, zoals virtual reality.

Historische informatiepunten
Met de bibliotheken en erfgoedpartners zoals het Haags Gemeentearchief, Monumentenzorg, het Haags Historisch Museum, het Museon en Muzee Scheveningen zijn 21 activiteiten in de Haagse bibliotheken georganiseerd. Dit is 50% van het geplande aantal voor 2020 en komt door de coronamaatregelen.

Openbare bibliotheek
De bibliotheek van Den Haag stelt kennis en informatie ter beschikking, biedt mogelijkheden tot ontwikkeling en educatie, bevordert lezen en kennismaking met literatuur en organiseert ontmoeting en debat. Vanwege de coronamaatregelen golden in 2020 forse bezoekbeperkingen voor de bibliotheken, variërend van beperkte openingstijden tot tijdelijke sluitingen. Niet alleen het aantal bezoeken is fors lager dan verwacht, ook het ledenaantal liep terug naar 90.000.

Het aantal uitleningen was met 1.680.655 lager dan voorzien. Wel is het aantal e-books flink toegenomen naar 120.000. Daarnaast heeft de bibliotheek een online programmering aangeboden, waardoor het aantal bezoekers aan de website nog enigszins op niveau bleef. Ook bood de bibliotheek een bezorg- en afhaalservice aan.

Eind 2020 is de nieuwe bibliotheek in Bouwlust bouwkundig opgeleverd. Vanwege de coronamaatregelen is de bibliotheek op dit moment alleen nog open voor het afhalen van boeken, conform de openstelling van de andere bibliotheken. Met het gerenommeerde architectenbureau Mecanoo is een masterplan opgesteld voor de Centrale Bibliotheek. Bibliotheek Loosduinen sloot haar deuren eind 2019 voor een verbouwing en ging in 2020 met een nieuwe inrichting weer open voor publiek (voor zo ver de coronamaatregelen dit toelieten).

De wijkbibliotheken Nieuw-Waldeck, Loosduinen, Leidschenveen en Ypenburg fungeerden ook in 2020 als cultuuranker voor het stadsdeel en ontvingen hiervoor programmeringsbudget uit het meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur. Ook is de aanvraag voor beide cultuurankers voor het nieuwe meerjarenbeleidsplan gehonoreerd. Waar mogelijk heeft de bibliotheek educatief aanbod digitaal aangeboden, zoals huiswerkbegeleiding en taallessen.

De bibliotheek van Den Haag heeft in 2020 een nieuwe meerjarenvisie opgesteld voor de periode 2021-2025 onder de titel: Bibliotheek in beweging (RIS306227).

Gemeentearchief
Het Haags Gemeentearchief zorgt voor duurzaam beheer van alle gemeentelijke informatie die blijvend bewaard moet worden. Ook houdt het archief toezicht op het beheer van alle actuele gemeentelijke informatie, goeddeels in digitale vorm. Naast deze wettelijke taken heeft het archief een belangrijke erfgoedfunctie. Het documenteert de geschiedenis van de stad, ook vanuit particuliere bronnen, en stelt deze historische informatie aan het publiek beschikbaar.

Resultaten in 2020

• De reguliere taken zijn grotendeels conform planning uitgevoerd.
• Extra projecten in het kader van 75 Jaar Vrijheid zijn grotendeels gerealiseerd volgens planning. Alleen het project waarin ouderen ‘live’ zouden worden betrokken kon geen doorgang vinden.

Wat zijn de gevolgen van corona?  
De studiezaal van het Haags Gemeentearchief was deels gesloten vanwege corona. Dit leidde tot fors meer informatievragen per e-mail. Deze aanvragen zijn binnen de reguliere doorlooptijd afgehandeld. Het werk aan de originelen (archieven en collecties) is door de lockdown belemmerd, aangezien deze werkzaamheden deels in het stadhuis plaatsvinden. Het gevolg: minder hoge productie in registratie en beschrijvingen. Ook moesten lezingen- en tentoonstellingsprogramma deels worden geannuleerd, evenals de Dag van de Haagse Geschiedenis.
In 2020 is het hele archievenbestand op hoofdniveau digitaal toegankelijk gemaakt. Een aantal onlineprojecten kon succesvol en in een veel kortere doorlooptijd dan gepland worden gerealiseerd.

Monumentenzorg

• In 2020 is de Kerkenvisie (Visie op Religieus Erfgoed, RIS306362 ) vastgesteld door de gemeenteraad.
• Helaas zijn in 2020 diverse Erfgoed-evenementen afgelast vanwege corona. Wel is de Open Monumentendag geheel virtueel uitgevoerd en veel bekeken. In het kader van het Cultuurmenu werden weer diverse erfgoed-bijdragen gedaan aan onderwijsprogramma’s. Voor het herstel en de ontsluiting van het erfgoed van de Tweede Wereldoorlog zijn dit jaar weer subsidies verstrekt aan de stichting Atlantikwall Museum Scheveningen voor haar activiteiten in het bunkercomplex aan de Badhuisweg en aan het Nationaal Herdenkingscentrum Oranjehotel.
• Het college heeft besloten om met de beschikbare middelen binnen het Nationaal Restauratie Fonds een substantieel bedrag beschikbaar te stellen aan de verbouwing, restauratie en herontwikkeling van het rijksmonumentale pand waar het Haags Historisch Museum in zit.
• In 2020 werkten het Haags Gemeentearchief, Archeologie en Monumentenzorg samen aan de Ergoedvisie.
• Monumentenzorg leverde een bijdrage aan de publicatie van het boek Een kleyn paleis over de geschiedenis van de Haagse Buitenplaats Ockenburgh.