Onderwijs

Beleidsverantwoording per activiteit

Onderwijshuisvesting
In 2020 zijn de uitbreidingen opgeleverd bij: basisschool de Wissel aan de Steenwijklaan, het Volle Leven aan de Rijslag en de Duinoordschool aan de Prins Mauritslaan. Eind van het jaar zijn er 3 projecten in uitvoering:

• De renovatie en uitbreiding van de basisschool voor Yunus Emre aan de Vrijstaathof.
• De revitalisatie van de school voor voortgezet onderwijs van de Europese School aan de Oostduinlaan.
• De revitalisatie van het Segbroekcollege aan de Goudsbloemlaan.

De renovatie en bouwkundige uitbreiding van de Galvanischool kan door de toekenning van een door omwonende aangevraagde voorlopige voorziening nog geen doorstart maken na het faillissement van de oorspronkelijke aannemer.

Nieuwbouw
Er zijn in 2020 uitvoeringsbeschikkingen afgegeven voor de vervangende nieuwbouw voor de basisscholen A.M.G Schmidtschool, de Vliermeent en kindcentrum Vroondaal. De nieuwbouwplannen voor basisschool de Toermalijn en basisschool Waalse Louise zijn vergund en succesvol aanbesteed. Voor deze scholen geldt de verwachting dat de uitvoeringsbeschikking spoedig kan worden afgegeven en begin 2021 gestart kan worden met de bouw. Eind 2020 leidde de nieuwe aanbesteding voor het scholencluster voor de Hofstadmavo, de Pastoor van Arsschool en basisschool de Oase aan de Donker Curtiusstraat tot een passende aanbieding. Aan bovengenoemde projecten is reeds op eerdere programma’s onderwijshuisvesting subsidie toegekend. Voor het christelijk college De Populier is een ontwerp voor nieuwbouw met behoud van het voorste gebouwdeel financieel onhaalbaar gebleken. Voor deze school start een nieuw ontwerptraject. Daarom is deze niet opgenomen in het in december vastgestelde programma onderwijshuisvesting 2021. De nieuwe basisscholen Kindcentrum Wondersteboven en de Nutschool Bezuidenhout hebben op dit programma middelen voor nieuwbouw toegekend gekregen.

Integraal Huisvestingsplan (IHP)
Dit jaar is gewerkt aan een aantal aanpassingen van de verordening onderwijshuisvesting. Dit gebeurde samen met Haagse schoolbestuurders en naar aanleiding van de vaststelling van het Integraal Huisvestingsplan Onderwijs 2020-2030 (RIS304176) en de motie ‘Renovatie tenzij’ (RIS304563). Het blijkt dat schoolbesturen de onderzoeksinspanning naar de haalbaarheid van (partieel) behoud van beeldbepalende schoolgebouwen zonder monumentale status (de B-lijst uit het IHP) niet verder willen verbreden naar nog meer schoolgebouwen die in aanmerking komen voor vervangende nieuwbouw. De gemeente is bezig met een aanpassingsvoorstel voor de raad, inclusief mogelijkheden tot het vergroten van de haalbaarheid van (partiële) renovatieprojecten.

Momenteel onderzoekt het college hoe er op passende wijze invulling gegeven kan worden aan de wettelijke taak die zij heeft ten aanzien van onderwijshuisvesting en welke middelen daarvoor nodig zijn.

Loden leidingen en luchtkwaliteit schoolgebouwen
Naar aanleiding van nieuwe wetenschappelijke inzichten over de gezondheidseffecten van lood in drinkwater bij jonge kinderen is er door Haagse schoolbestuurders gekeken hoe loden leidingen uit oude schoolgebouwen (voor 1960) getest en verwijderd kunnen worden.
Verder ontstond in 2020 hernieuwde aandacht voor de luchtkwaliteit in schoolgebouwen. Dit heeft geresulteerd in de rijkssubsidieregeling Specifieke uitkering ventilatie in scholen. Inmiddels hebben scholen bij de gemeente de eerste aanvragen ingediend.

Regeling Cofinanciering energie besparende maatregelen en groen-blauwe schoolpleinen
Er zijn nieuwe aanvragen voor energiebesparende maatregelen ingediend voor het gymnasium Haganum aan de Laan van Meerdervoort, het Maerlant Lyceum aan de Johannes Bildersstraat en de Gantel aan de Laan van Wateringseveld. De tweede tranche energiescans is vertraagd door een mislukte aanbesteding. Verder zijn er aanvragen voor een bijdrage in de ontwerpkosten van groen-blauwe schoolpleinen ingediend door basisschool de Drie Linden aan de 2e Braamstraat en het gymnasium Haganum aan de Laan van Meerdervoort.

Gebiedsontwikkelingen
Om de haalbaarheid van gezamenlijke ontwikkeling te onderzoeken is er voor een nieuwe school in de Binckhorst (Junopark) een intentieovereenkomst met projectontwikkelaar AM, BPD en Lucas Onderwijs gesloten. Ook waren er in 2020 diverse locatieonderzoeken voor een tijdelijke startlocatie voor deze school in combinatie met een school voor voortgezet onderwijs.

Plan nieuwe basisscholen
De gemeenteraad stemde in 2020 in met het Plan van nieuwe basisscholen 2021 tot en met 2024 (RIS305527). Hierin zit onder andere de algemeen bijzondere basisschool van Stichting Seva World School in stadsdeel Laak en de interconfessionele basisschool in Binckhorst.  

Leerlingenvervoer
Op 1 december 2020 maakten 1.331 leerlingen gebruik van leerlingenvervoer: 983 leerlingen maakten gebruik van aangepast leerlingenvervoer (de taxibus), 211 leerlingen van openbaar vervoer (al dan niet begeleid door ouders/verzorgers), 137 leerlingen kregen een vergoeding voor eigen vervoer, meestal de auto. Sommige leerlingen hebben meer dan 1 voorziening. Er is sprake van een stijging van de aanspraak op voorzieningen leerlingenvervoer met 10%. Dit komt door verdere stijging van het aantal leerlingen dat naar speciaal onderwijs gaat.
Daarnaast moeten leerlingen vaker naar scholen verder van huis omdat de scholen voor speciaal onderwijs in de buurt geen plek hebben.

Leerlingzaken
In het schooljaar 2019-2020 telde Den Haag 113.986 kinderen en jongeren van 5 tot 23 jaar. De meeste Haagse kinderen en jongeren doorlopen hun schoolloopbaan zonder problemen en komen niet in aanraking met de leerplichtambtenaar of casemanager voortijdig schoolverlaten. De groep waarvoor zij zich wel inzetten, zijn de jongeren die ongeoorloofd verzuimen, thuiszitten of van school uitvallen. Ook voor jongeren die een vrijstelling van schoolinschrijving nodig hebben of voor wie de overstap naar het mbo risicovol is, komen bij hen in beeld. Afhankelijk van het type melding en de achterliggende oorzaken worden verschillende routes ingezet. Soms is dit handhaving, maar in veel gevallen zorgt de leerplichtambtenaar of casemanager voortijdig schoolverlaten er door gesprekken met ouders, leerling, school en ketenpartners voor dat een leerling weer naar school gaat. Tijdens de scholensluiting door corona hebben leerplichtambtenaren en casemanagers voortijdig schoolverlaten leerlingen thuis actief opgespoord. Dit gebeurde onder andere via deurbezoeken. Zie ook het jaarverslag Leerlingzaken 2019-2020 (RIS307236).

Onderwijsachterstandenbeleid en taal

Meer kansengelijkheid in het Haagse onderwijs
Het verbeteren van de kansengelijkheid in het onderwijs is een uitdaging waar samen met de kinderopvang en scholen aan wordt gewerkt. Helaas heeft corona in 2020 een aantal ontwikkelingen belemmerd. Maar er zijn ook innovaties in het onderwijs gerealiseerd die eerder onhaalbaar leken, zoals de snelle overgang naar digitaal en online onderwijs.

De peuter- en kinderopvang biedt sinds 1 augustus 2020 960 uur voor doelgroeppeuters (16 uur per week). In 2020 zijn de gevolgen van de harmonisatie geëvalueerd (RIS297468). De huiswerkfaciliteiten in de bibliotheken voor leerlingen in het voortgezet onderwijs zijn dit jaar uitgebreid. Daarnaast is de aanmeldprocedure voor het primair onderwijs verbeterd door het inrichten van een ouderservicedesk. Een vervolgonderzoek naar schooladvisering en onderwijsstromen wordt in 2021 aan de raad gepresenteerd.

Er is een belangrijke stap gezet om subsidies in het kader van onderwijsachterstandenbeleid/ gelijke kansen in de toekomst beter te benutten. Vooral de kwaliteit van veel maatregel kan beter. Onderzoeken laten zien dat vooral de investering in kwaliteit telt.

Zwakke scholen
Op 1 oktober 2020 waren er 3 scholen met een onvoldoende kwalificatie van de Onderwijsinspectie. Eind december was er 1 school weer voldoende. Er waren in 2020 geen zwakke of zeer zwakke scholen. Dit is een verbetering ten opzichte van 2019 toen er nog 3 zwakke scholen waren.

Extra leertijd
Door corona waren er dit jaar meer zomerscholen. Voor het basisonderwijs ging het om 15 weekendscholen en 12 vakantiescholen. Voor het voortgezet onderwijs ging het om 3 vakantiescholen en een beperkt aantal weekendscholen. Ze hadden de extra opdracht om de opgelopen achterstanden zo veel mogelijk in te lopen. Andere vormen van extra leertijd zoals het leerkansenprofiel en de verlengde schooldag zijn afgelopen jaar niet of nauwelijks van de grond gekomen.
Er is een meta-onderzoek gedaan naar de effectiviteit van extra leertijd. Op basis van deze bevindingen worden er komende jaren kwaliteitsslagen gemaakt om de effecten te verbeteren.

Integrale kindcentra
Op verschillende plekken in Den Haag worden brede buurtscholen doorontwikkeld naar integrale kindcentra (IKC) voor 0 tot 12 jarigen. In 2020 waren er 34 kindercentra gereed of in ontwikkeling. Voor scholen was een tijdelijke subsidie voor maximaal 4 jaar beschikbaar. Ook is een digitaal monitorinstrument ontwikkeld (Stadsfoto kindcentra) om de voortgang van de kindcentra in Den Haag te volgen. Uitvoer van het onderzoek en uitkomsten worden in de Stadsfoto 2021 gedeeld en gebruikt voor het vervolgbeleid.

Voor- en vroegschoolse educatie
Per 1 augustus 2020 is het urenaanbod voor voorschoolse educatie als gevolg van een wetswijziging verhoogd naar 16 uur per week. Het idee achter de wetswijziging is dat zoveel mogelijk doelgroepkinderen zoveel mogelijk voorschools aanbod krijgen. Het inpassen van deze 16 uur per week was voor de ve-organisaties een grote uitdaging. In afstemming met kinderopvangorganisaties is afgesproken dat organisaties naar eigen inzicht een model konden kiezen om het verruimde aanbod aan te bieden. Voor Den Haag betekent dit dat er een gevarieerd aanbod aan voorschoolse educatie is ontstaan, passend bij de wensen van ouders.

Volwasseneducatie
Het educatie-aanbod voor volwassenen bestaat uit trajecten taal, rekenen en digitale vaardigheden. Het doel: zelfredzaamheid, actieve deelname aan de samenleving en perspectief op werk. Er is een laagdrempelig taalaanbod in de wijken op locaties als scholen, centra voor jeugd en gezin en buurthuizen. Aan jongvolwassenen met een taalachterstand in het mbo wordt taalondersteuning geboden. In Den Haag Zuidwest is een extra taalaanbod voor volwassenen. Vanwege corona zijn veel taallessen en -activiteiten omgeschakeld naar digitale toepassingen. In 2020 is gewerkt aan de Taalnota, die begin 2021 wordt gepresenteerd aan de raad. De taalontwikkeling van laaggeletterden heeft daarin een centrale plek. Doel is om meer Hagenaars met een taalachterstand een passend (taal)aanbod te geven dat perspectief biedt op participatie, werk, opleiding of taalonderhoud.

Stedelijke onderwijsbeleid en projecten

Voldoende onderwijsprofessionals
Nieuw in 2020: de stedelijke campagne Wordleraarindenhaag.nl. Deze richt zich op de werving van leraren onder verschillende doelgroepen: havo/vwo-leerlingen, mbo’ers, zij-instromers. In het po is het noodplan lerarentekort Den Haag opgeleverd en zijn de eerste acties uitgevoerd. Daarnaast is een activiteitenplan ontwikkeld om de trajecten voor zij-instromers te verbeteren. Er werken op dit moment circa 155 zij-instromers in Den Haag.
In het kader van professionalisering zijn 5 netwerken rond het thema Urban Education actief, zowel binnen po als vo. Urban Education wil leraren zo goed mogelijk toerusten zodat zij effectief kunnen lesgeven in een grootstedelijke context.

Het programma De Rode Loper richt zich op de werving voor zij-instromers voor het vo, met name via Leraar van Buiten. Daarnaast is er een aanbod voor Haagse docenten in het vo die zich verder willen professionaliseren of een bevoegdheidstraject doorlopen.
Binnen het programma Aanpak lerarentekort mbo is een aanpak ontwikkeld om geïnteresseerden van goede informatie te voorzien over werken in het mbo. Verder hoort hier bij: begeleiding van zij-instromers in het voortraject en pr-activiteiten voor werving.  

In 2020 heeft het instituut Pedagogische wetenschappen van de faculteit Sociale wetenschappen, Universiteit Leiden zich bereid verklaard een nieuwe academische opleiding voor onderwijsprofessionals in Den Haag te ontwikkelen.

Aansluiting op werk
Het plan Sterk Techniekonderwijs in het vmbo in Haaglanden is gestart met 32 scholen. De vernieuwingen in het mbo-beroepsonderwijs voor welzijn en techniek gaan door, die voor zorg zijn verlengd. Een nieuw project gericht op de maakindustrie in Delft, Den Haag en Westland is goedgekeurd en gestart.

Sinds het uitbreken van corona heeft het praktijkonderwijs, voortgezet speciaal onderwijs, voorbereidend, middelbaar en hoger beroepsonderwijs te kampen met tekorten aan stageplekken. Hiervoor worden oplossingen gezocht, zie hiervoor het Sociaaeconomisch Herstelplan (RIS306618).

Conciërgeregeling
Ook dit jaar zijn scholen benaderd en geïnformeerd over het in dienst nemen van een STiP-kandidaat als conciërges. Op 1 december 2020 zijn 97 STiP-kandidaten actief op scholen voor het uitvoeren van conciërge taken. Daarnaast lopen nog 2 aanvragen van STiP -kandidaten voor deze regeling.

Ontwikkelingen binnen hoger onderwijs
Met de Haagse Hogeschool, de Hogeschool InHolland en de Universiteit Leiden, de Technische Universiteit Delft en de Erasmus Universiteit zijn verschillende afspraken gemaakt of convenanten ondertekend. Insteek: de samenwerking verbeteren en Den Haag als studentenstad en leeromgeving stimuleren. Ook gestart in 2020: het tweede deel van de City Deal Kennis Maken Den Haag om samen te werken aan de maatschappelijke opgaven in de stad.

Om meer inzicht in de vraag en aanbodzijde van het internationaal onderwijs te krijgen en knelpunten te identificeren zijn in 2020 opnieuw de ontwikkelingen in het internationaal primair en voortgezet onderwijs in de Haagse regio in kaart gebracht. Dat geldt ook voor de instroom van internationals in het reguliere onderwijs in Den Haag. De uitkomsten staan in het ‘Vervolgonderzoek internationaal primair en voortgezet onderwijs in de regio Leiden-Den Haag-Delft 2019’.

Schoolzwemmen
De gemeente Den Haag vindt het belangrijk dat alle Haagse kinderen leren zwemmen en biedt scholen daarom aan gebruik te maken van schoolzwemmen. In september 2020 zijn 100 scholen gestart met zwemlessen, waaronder 82 basisscholen, 10 regionale expertise centra en 8 vo scholen met nieuwkomers. Dit zijn 5.690 leerlingen. Dit is een daling ten opzichte van 2019 toen er 6.325 leerlingen deelnamen aan schoolzwemmen. De gemeente streeft ernaar dat deze scholen blijven deelnemen of hun leerlingen zonder zwemdiploma faciliteren met een zwemprogramma op maat. In verband met de sluiting van scholen en zwembaden is nog niet bekend hoeveel kinderen een diploma hebben behaald. Na de zomervakantie 2020 startte namelijk nog een extra inhaalprogramma.

Kinderopvang

Cijfers
Tot 1 december heeft de GGD Haaglanden voor de gemeente Den Haag 477 reguliere inspecties en 88 incidentele inspecties uitgevoerd bij kindercentra en gastouderbureaus. Ook waren er 90 reguliere inspecties bij gastouders en 4 incidentele inspecties. In 2020 is 98% van de afgesproken inspecties gerealiseerd. Wel is door corona de werkwijze aangepast en waren de inspecties minder intensief. Dat wil zeggen, niet alle verplichte items zijn geïnspecteerd, de nadruk lag op items die te maken hebben met veiligheid en gezondheid.

Er zijn in totaal 102 nieuwe aanvragen voor registratie in het landelijk register kinderopvang ontvangen en 392 wijzigingen. De meeste wijzigingen gaan over verwijdering uit het register of het aangaan of de beëindiging van een bemiddelingsrelatie tussen een gastouder en een gastouderbureau.

Overtredingen
In het jaarverslag Wet kinderopvang 2020 verantwoordt het college zich over de activiteiten op het terrein van toezicht en handhaving. Dit wordt medio 2021 aan de gemeenteraad aangeboden. De gemeente Den Haag heeft de A-status voor toezicht en handhaving kinderopvang. Dit betekent dat de gemeente volgens de Inspectie van het Onderwijs zowel het toezicht als de handhaving op orde heeft.

Wat zijn de gevolgen van corona?
De coronamaatregelen hadden vanaf maart 2020 grote gevolgen voor het onderwijs. Door de snelle interventie van Den Haag zijn bestuurders van kinderopvang, onderwijsinstellingen en regiogemeenten vanaf dag 1 met elkaar in gesprek gegaan om de zaken voor de kinderen goed te regelen (zie ook: Inzet taskforce continuïteit opvang en onderwijs, RIS 306407).

Zo is snel en doeltreffend geregeld dat kinderen van ouders met cruciale beroepen op school of dagopvang terecht konden. Ook kinderen die als ‘kwetsbaar’ worden beschouwd vanwege hun gedrag of thuissituatie konden terecht in de noodopvang. Het leerlingenvervoer is hierop aangepast en kinderen waar de scholen geen contact meer mee hadden, zijn opgespoord en door leerplichtambtenaren aangespoord het contact met de school te herstellen. Voor kinderen uit gezinnen met een Ooievaarspas zijn met hulp van stichting Leergeld 2.500 devices verstrekt zodat ze kunnen deelnemen aan het online onderwijs.

Zodra de scholen langzaam weer startten, zijn de verkeerssituaties rond scholen aangepast aan de nieuwe richtlijnen. Ook zijn afspraken met de GGD gemaakt om ervoor te zorgen dat leerkrachten zo snel mogelijk getest konden worden.

Om de achterstanden in te lopen, is het aanbod zomerscholen uitgebreid en zijn er met bibliotheken afspraken gemaakt over uitbreiding van studieplekken die voldoen aan de 1,5 meter regel.