Financiering

2a     Gecontracteerde beleggingen

Obligaties
Dit betreffen de obligaties in voormalig Fonds Uiver. De boekwaarde van de obligaties van circa € 102 mln. plus de opgelopen rente eind december 2020 van circa € 76 mln. komt uit op circa € 178 mln. en bestaat uit zero couponobligaties van € 153 mln. en een obligatie van Lloyds banking group plc. van € 25 mln.. De marktwaarde bedraagt eind december 2020 circa € 212 mln.. Dit houdt in dat bij eventuele verkoop op dit moment € 34 mln. boekwinst zal worden behaald. Daar staat tegenover dat de gemeente de jaarlijkse renteopbrengst niet meer zal ontvangen gedurende de komende 10 jaar van totaal € 31 mln. In 2020 is contractueel één obligatie vervallen.

Belegging Meewind
Meewind is een fonds waarmee particulieren, overheden en bedrijven participeren in  duurzame energieprojecten. De gemeente Den Haag heeft vanaf 2009 een participatie in subfonds Zeewind met een boekwaarde van € 9,7 mln., dat is een groot windmolenpark op het Belgische gedeelte van de Noordzee. De marktwaarde van Meewind bedroeg op 31 december 2020 € 13,7 mln.

Voorziening belegging obligaties en belegging Meewind
De belegging bestaat uit gekochte obligaties van banken met een zeer goede tot goede kredietwaardigheid. In de portefeuille kan een risico ontstaan, wanneer gedurende de looptijd de kredietwaardigheid van een van de banken waarin is belegd, onder druk komt te staan of neerwaarts wordt bijgesteld. Mogelijk ontstaat daardoor het risico van koersverlies bij verkoop. Dit risico wordt door de beheerder van deze portefeuille (ASR Vermogensbeheer) als klein beschouwd. Daarom is er geen voorziening getroffen. Voor de belegging in het windmolenpark Meewind is een voorziening getroffen van € 0,8 mln.

Overige uitzettingen

Om een impuls te geven aan de Haagse woningmarkt heeft de gemeente Den Haag van 1 maart 2014 tot 1 maart 2015, startersleningen verstrekt. Na afloop van de looptijd van de leningen wordt het uitstaande bedrag terugontvangen. Om de zelfbouw voor lagere inkomens toegankelijk te maken is de gemeente Den Haag gestart met de Startersregeling Ik Bouw Betaalbaar (IBB), waarbij gebruik is gemaakt van een bestaande formule van de Stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse Gemeenten (Svn). Na afloop van de looptijd van de leningen wordt het uitstaande bedrag terugontvangen. De IbbStarterslening valt onder de Nationale Hypotheekgarantie (NHG), waardoor geen risicovoorziening getroffen hoeft te worden.

2b   Korte liquiditeiten
Betalingsproces
Net als de BNG Bank heeft de gemeente Den Haag zich georiënteerd op het nieuwe protocol dat de banken in staat stelt om informatie veilig uit te wisselen met andere organisaties. De gemeente overweegt dit protocol in te zetten voor de automatische uitwisseling van betalingsopdrachten en rekeninginformatie. Alle Haagse bronsystemen, die hierop aangesloten moeten worden, zijn in kaart gebracht.

Liquiditeitspositie 2020
De gemeente had in het eerste kwartaal van 2020 een toegestaan liquiditeitstekort, variërend van circa € 463 mln. tot circa € 558 mln. Dit tekort is voornamelijk gefinancierd met kortlopende leningen tegen een rentepercentage van minus 0,48%. Bij punt 2c van deze paragraaf wordt het renteresultaat toegelicht. Vanaf het moment van binnenkomst van de Eneco-middelen (eind eerste kwartaal 2020) was van liquiditeitstekort geen sprake meer en moest de gemeente schatkistbankieren.

Schatkistbankieren
De gemeente is vanaf december 2013 gebonden aan de regels van het schatkistbankieren. Dat betekent dat overtollige middelen (verplicht) moeten worden aangehouden bij de Schatkist. Daarvoor heeft de gemeente een bankrekening bij het ministerie van Financiën. Hierover ontvangt en betaalt de gemeente geen (negatieve) rente. Wel behoudt de gemeente uiteraard de beschikking over deze middelen bij de Schatkist. In maart 2020 is circa € 675 mln. ontvangen door de verkoop van de aandelen van Eneco. Hierdoor heeft de gemeente in 2020 ruim drie kwartalen gemiddeld circa € 166 mln. aan overtollige middelen aangehouden bij de Schatkist, variërend van circa € 33 mln. tot circa € 273 mln. Per 31 december 2020 is circa € 33 mln. uitgezet bij de Schatkist tegen een percentage van 0%.

Renterisico financiering korte termijn
Het risico op kortlopende financiering (looptijd korter dan 1 jaar) wordt beperkt door de kasgeldlimiet (uit de Wet financiering decentrale overheden (Wet fido). De kasgeldlimiet geeft aan hoeveel de gemeente kortlopend mag lenen. De kasgeldlimiet is 8,5% van het begrotingstotaal en is voor 2020 € 219 mln. Een overschrijding van de kasgeldlimiet is twee kwartalen achter elkaar toegestaan. In onderstaande grafiek is de netto vlottende schuld aangegeven in relatie tot de kasgeldlimiet.

Door de zeer lage korte rente in 2020 is het liquiditeitstekort in 2020 tot de ontvangst van de Enecomiddelen, met inachtneming van de kasgeldlimiet, zoveel mogelijk kort gefinancierd (rekening-courantkrediet en kasgeld). Hierdoor heeft de gemeente gedeeltelijk geprofiteerd van de lage (en zelfs negatieve) korte rente.

Na ontvangst van de Enecomiddelen had de gemeente een liquiditeitsoverschot en moest de gemeente schatkistbankieren. Hierbij geldt het zogenaamde drempelbedrag. Het drempelbedrag is een minimumbedrag (afhankelijk van de begrotingsomvang) dat gemiddeld per kwartaal buiten de schatkist mag worden gehouden. Voor de gemeente Den Haag is het drempelbedrag € 7,9 mln. De gemeente heeft in 2020 aan het drempelbedrag voldaan.

2c   Resultaat
Rente/beleggingsresultaat
Onderstaand een overzicht van de grootste resultaten op de rente en beleggingen:

De gemeente heeft vanaf eind maart 2020 gemiddeld circa € 166 mln. aan overtollige middelen (verplicht) moeten aanhouden bij de Schatkist (schatkistbankieren). Hierover ontvangt en betaalt de gemeente geen (negatieve) rente.

Voor de opgenomen langlopende leningen heeft de gemeente in 2020 € 27,7 mln. betaald tegen een gemiddelde rente van 1,98%. Voor de uitgezette langlopende leningen aan derden heeft de gemeente in 2020 € 5,2 mln. ontvangen tegen een gemiddelde rente van 3,80%.
Uit de belegde obligaties (rentepercentage 4,62%) is € 6,6 mln. aan rente ontvangen en is aan beheervergoeding € 0,1 mln. betaald. Voor de belegging Meewind is € 0,9 mln. (begroot € 0,8 mln.) aan dividend ontvangen. De afsluitprovisie voor de destijds afgesloten derivaten, circa 0,01% rente, is verdisconteerd in de contractuele rendementen.

De gemeente heeft in 2020 € 24,3 mln. dividend ontvangen omdat de gemeente aandeelhouder is van een aantal vennootschappen. Voor een toelichting wordt verwezen naar de paragraaf Verbonden partijen en programma 15 – Financiën.